در باره این‌که عمر نوع بشر از روزى که در زمین خلق شده تا کنون، چند سال گذشته است؟، مطلب صریحی در قرآن وجود ندارد.

برخی از مفسران می‌گویند: در تاریخ یهود آمده است که عمر نوع بشر از روزى که در زمین خلق شده تا کنون، بیش از حدود هفت هزار سال نیست که اعتبار عقلى هم کمک و مساعد این تاریخ است؛ چون عامل تناسل در هر صد سال دو نفر را هزار نفر می‌کند، و ... و آن‌گاه این محاسبه را به طور تصاعدى تا مدت هفت هزار سال؛ یعنى هفتاد قرن ادامه دهیم، خواهیم دید که عدد بشر به دو بلیون و نیم می‌رسد، و این عدد همان عدد نفوس بشر امروزى است، که آمارگران بین المللى آن‌را ارائه داده‌‏اند.

پس اعتبار عقلى هم همان را می‌‏گوید که تاریخ گفته است، اما دانشمندان طبقات الارض و به اصطلاح "ژئولوژى" معتقدند که عمر نوع بشر بیش از ملیون‌ها سال است، و بر این گفتار خود ادله‏‌اى از فسیل‌‏هایى که آثارى از انسان‌ها در آنها است، نیز ادله‌‏اى از اسکلت سنگ شده خود انسان‌هاى قدیمى آورده‏‌اند، که عمر هر یک از آنها به طورى که روى معیارهاى علمى خود تخمین زده‌‏اند بیش از پانصد هزار سال است.

این اعتقاد آنان است، اما ادله‌‏اى که آورده‌‏اند قانع کننده نیست، تا بتواند اثبات کند که این فسیل‌‏ها، بدن سنگ شده اجداد همین انسان‌هاى امروزی است. نیز دلیلى وجود ندارد تا بتواند این احتمال را رد کند که این اسکلت‌‏هاى سنگ شده مربوط است به یکى از ادوارى که انسان‌هایى در زمین زندگى می‌‏کردند؛ چون ممکن است چنین بوده باشد، و دوره ما انسان‌ها، متصل به دوره فسیل‌‏هاى نامبرده نباشد، بلکه انسان‌هایى قبل از خلقت آدم ابوالبشر در زمین زندگى کرده و سپس منقرض شده باشند، و این پیدایش انسان‌ها و انقراضشان تکرار شده باشد، تا پس از چند دوره نوبت به نسل حاضر رسیده باشد.[1] این مفسر، آن‌گاه این نظر را تقویت می‌کند که زمان خلقت حضرت آدم(ع) مربوط  به پیدایش نسل جدید از بشر است، و چه بسا قبل از حضرت آدم و نسل فعلی او، آدم‌های دیگر و عالم‌های دیگر و نسل‌های دیگری از بشر روی کره خاکی زندگی کرده و منقرض شده‌اند و یافته‌های باستان‌شناسان و کشف فسیل‌های مربوط به انسان‌هایی متعلق به میلیون‌ها سال قبل و با عمر پانزده هزار سال، مربوط به نسل‌های قبل از نسل اخیر است. البته این توجیه با قرآن مجید[2] و روایات[3] سازگاری دارد.[4]

[1] . طباطبائی، سید محمد حسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 4، ص 140، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، 1417ق.

[2]. وی می‌گوید: قرآن کریم به طور صریح متعرض کیفیت پیدایش انسان در زمین نشده، که آیا ظهور این نوع موجود (انسان) در زمین منحصر در همین دوره‌ی فعلى است که ما در آن قرار داریم، و یا دوره‏‌هاى متعددى داشته، و دوره‌ی ما انسان‌هاى فعلى آخرین ادوار آن است؟ هر چند که ممکن است از بعضى آیات کریمه قرآن استشمام کرد که قبل از خلقت آدم ابوالبشر( ع) و نسل او انسان‌هایى دیگر در زمین زندگى می‌کردند، مانند آیه‌ی شریفه: "وَ إِذْ قالَ رَبُّکَ‏ لِلْمَلائِکَةِ إِنِّی جاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَةً قالُوا أَ تَجْعَلُ فِیها مَنْ یُفْسِدُ فِیها وَ یَسْفِکُ الدِّماءَ". که از آن بر می‌آید قبل از خلقت آدم دوره‌ی دیگرى بر انسانیت گذشته است. بله در بعضى از روایات وارده از اهل‌بیت(ع) مطالبى آمده است که سابقه‌ی ادوار بسیارى از بشریت را قبل از دوره‌ی حاضر اثبات می‌‏کند. المیزان (ترجمه)، ج ‏4، ص 140.

 .[3] امام صادق‌(ع) فرموده است: «شاید شما گمان کنید که خداى عز و جل غیر از شما هیچ بشر دیگرى نیافرید، نه، چنین نیست، بلکه هزار هزار آدم آفریده که شما از نسل آخرین آدم از آن آدم‌‏ها هستید». (شیخ صدوق، محمد بن علی‏، التوحید، محقق، مصحح، حسینی، هاشم‏، ص 277، ح 2، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1398ق)؛ ابن میثم نیز در شرح نهج البلاغه خود حدیثى به این معنا از امام باقر(ع) نقل کرده است. (ابن میثم بحرانی، میثم بن علی، شرح نهج البلاغه، ص 173، بی‌جا، دفتر نشر الکتاب،، چاپ دوم، 1362ش)؛ شیخ صدوق نیز همان را در کتاب خصال خود آورده است. (شیخ صدوق، الخصال، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 2، ص 652، ح 54، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1362ش). و در خصال از امام صادق(ع) روایت آورده است: خداى عز و جل دوازده هزار عالم آفرید که هر یک از آن عوالم از هفت آسمان و هفت زمین بزرگ‌تر است و هیچ‌یک از اهالى یک عالم به ذهنش نمی‌‏رسد که خداى تعالى غیر عالم او عالمى دیگر نیز آفریده باشد. (الخصال، ج 2، ص 639، ح 14). و در همان کتاب از امام باقر(ع) روایت کرده است: خداى عز و جل در همین زمین از روزى که آن‌را آفرید، هفت عالم خلق کرد (و سپس بر چید) و هیچ‌یک از آن عوالم از نسل آدم ابوالبشر نبودند و خداى تعالى همه‌ی آنها را از پوسته روى زمین آفرید و نسلى را بعد از نسل دیگر ایجاد کرد و براى هر یک عالمى بعد از عالم دیگر پدید آورد، تا در آخر آدم ابوالبشر را آفرید و ذریه‌‏اش را از او منشعب ساخت ... (خصال، ج 2 ،ص 358 ،ح 45- 46).

[4]. «چگونگی استمرار نسل بشر»، 514؛ «خلقت حضرت آدم (ع) و یافته های دانشمندان»، 2999؛ «عمر نوع بشر از منظر قرآن و کتاب مقدس»، 516.