لطفا صبرکنید
بازدید
24711
24711
آخرین بروزرسانی:
1395/12/13
کد سایت
fa76868
کد بایگانی
94032
نمایه
آثار و پیامدهای دروغگویی
طبقه بندی موضوعی
گناه و رذائل اخلاقی |درمان رذائل اخلاقی
اصطلاحات
کذب و تکذیب (دروغ و دروغ پنداری)
گروه بندی اصطلاحات
سرفصلهای قرآنی
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
دروغگویی چه پیامدها و آثاری دارد؟
پرسش
دروغگویی چه پیامدها و آثاری دارد؟
پاسخ اجمالی
بدیهی است که هر ناهنجاری اخلاقی علاوه بر عواقب اخروی، در دنیا نیز پیامدهایی برای فرد و جامعه دارد. دروغگویی نیز یکی از آن ناهنجاریها است. در این فرصت به برخی از مهمترین پیامدهای دروغگویی از منظر آیات و روایات اشاره خواهیم داشت.
آثار فردی دروغگویی
1. محرومیت از رستگاری: «إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدی مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ کَذَّاب»؛[1] خداوند کسى را که اسرافکار و بسیار دروغگو است هدایت نمی کند.
2. روسیاهی در آخرت: «وَ یَوْمَ الْقِیامَةِ تَرَى الَّذینَ کَذَبُوا عَلَى اللَّهِ وُجُوهُهُمْ مُسْوَدَّةٌ»؛[2] و روز قیامت کسانى را که بر خدا دروغ بستند میبینى که صورتشان سیاه است.
3. از بین رفتن ایمان: دروغگویی با ایمان سازگاری ندارد و ایمان را از قلب انسان خارج میکند. امام علی(ع) در این باره میفرماید:
«لا یجد العبد طعم الایمان حتى یترک الکذب هزله وجده»؛[3] بندهای مزه ایمان را نچشد تا دروغ را وانهد، چه شوخی باشد و چه جدی.
هم چنین از امام باقر(ع) نقل شده است:
«ان الکذب هو خراب الایمان»؛ [4] همانا دروغ، نابودی و خرابی ایمان است.
4. دروغ موجب لعن خدا و فرشتگان: «لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْکاذِبینَ»؛[5] لعنت خدا بر دروغگویان!
5. نرسیدن به درجه صدیقین و شهدا: «الْکَذَّابُ لَا یَکُونُ صَدِیقاً وَ لَا شَهِیدا»؛[6] رسول خدا(ص) فرمود: دروغگو، نه در زمره صدیقان درآید و نه در زمره شهیدان.
6. دروغ سرچشمه تمام گناهان: امام حسن عسکرى(ع) مىفرماید: «جُعِلَتِ الْخَبَائِثُ فِی بَیْتٍ، وَ جُعِلَ مِفْتَاحُهُ الْکَذِب»؛[7] تمام پلیدیها در اطاقى قرار داده شده، و کلید آن دروغ است.
7. دروغ مانع مروت و جوانمردی: «لا یجتمع الکذب و المروءة»؛ [8] دروغ و جوانمردی با هم جمع نمیشوند.
به همین دلیل است که پیامبر(ص) فرمود: «أَقَلُّ النَّاسِ مُرُوَّةً مَنْ کَانَ کَاذِبا»؛[9] جوانمردی در شخص دروغگو از همه کمتر است.
8. فقر و تنگدستی: «وَ اعْتِیَادُ الْکَذِبِ یُورِثُ الْفَقْر»؛[10] علی(ع) فرمود: عادت به دروغ، تنگدستی را به همراه دارد.[11]
9. از بین رفتن شرم و حیا: «لَا حَیَاءَ لِکَذَّابٍ»؛[12] دروغگو حیایی ندارد.
10. فراموش کاری: امام صادق (ع) فرمود: «سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِنَّ مِمَّا أَعَانَ اللَّهُ بِهِ عَلَى الْکَذَّابِینَ النِّسْیَان»؛[13] از کمکهای خداوند برای شناخت دروغگویان، فراموشکار شدن آنها است!
به سبب همین فراموشی است که خبرهای بسیار ناهمخوانی از آنها شده و در نتیجه نزد خاص و عام رسوا میشوند.
11. سرزنش و پشیمانی: «عَاقِبَةُ الْکَذِبِ مَلَامَةٌ وَ نَدَامَة»؛[14] سرانجام دروغگویی، سرزنش شدن و پشیمانی است؛ چرا که مردم دیر یا زود، به رفتار ناشایست و گفتار خلاف واقع دروغگو پی برده، او را خواهند شناخت.
12. عذاب آخرت سرانجام دروغگو: «ثَمَرَةُ الْکَذِبِ الْمَهَانَةُ فِی الدُّنْیَا وَ الْعَذَابُ فِی الْآخِرَة»؛[15] علی(ع) فرمود: محصول دروغ، پستی در دنیا، و عذاب در آخرت است.[16]
پیامدهای اجتماعی دروغ
دروغ علاوه بر اثرات بدی که بر روح و اخلاق انسان خواهد گذاشت، بر جامعه و محیط افراد نیز آثار و پیامدهایی دارد که از جمله آنها میتوان موارد زیر را نام برد:
1. از بین رفتن ارزش و اعتبار اجتماعی: امام صادق(ع) از حضرت عیسی(ع) نقل فرمود: «مَنْ کَثُرَ کَذِبُهُ ذَهَبَ بَهَاؤُهُ»؛ کسی که بسیار دروغ گوید، ارزشش نزد خدا و مردم از بین میرود.[17]
2. خفت و پستی: «ثَمَرَةُ الْکَذِبِ الْمَهَانَةُ فِی الدُّنْیَا»؛[18] محصول دروغ، پستی در دنیا است.
3. بیآبرویی: «الْکَذِبُ یُزْرِی بِالْإِنْسَان»؛[19] امام علی(ع) فرمود: دروغ، انسان را دارای عیب میکند.
4. رسوایی نزد خاص و عام: «وَ اللَّهُ مُخْرِجٌ ما کُنْتُمْ تَکْتُمُونَ»؛[20] و خداوند آنچه را مخفى میداشتید، آشکار میسازد.
آثار فردی دروغگویی
1. محرومیت از رستگاری: «إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدی مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ کَذَّاب»؛[1] خداوند کسى را که اسرافکار و بسیار دروغگو است هدایت نمی کند.
2. روسیاهی در آخرت: «وَ یَوْمَ الْقِیامَةِ تَرَى الَّذینَ کَذَبُوا عَلَى اللَّهِ وُجُوهُهُمْ مُسْوَدَّةٌ»؛[2] و روز قیامت کسانى را که بر خدا دروغ بستند میبینى که صورتشان سیاه است.
3. از بین رفتن ایمان: دروغگویی با ایمان سازگاری ندارد و ایمان را از قلب انسان خارج میکند. امام علی(ع) در این باره میفرماید:
«لا یجد العبد طعم الایمان حتى یترک الکذب هزله وجده»؛[3] بندهای مزه ایمان را نچشد تا دروغ را وانهد، چه شوخی باشد و چه جدی.
هم چنین از امام باقر(ع) نقل شده است:
«ان الکذب هو خراب الایمان»؛ [4] همانا دروغ، نابودی و خرابی ایمان است.
4. دروغ موجب لعن خدا و فرشتگان: «لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْکاذِبینَ»؛[5] لعنت خدا بر دروغگویان!
5. نرسیدن به درجه صدیقین و شهدا: «الْکَذَّابُ لَا یَکُونُ صَدِیقاً وَ لَا شَهِیدا»؛[6] رسول خدا(ص) فرمود: دروغگو، نه در زمره صدیقان درآید و نه در زمره شهیدان.
6. دروغ سرچشمه تمام گناهان: امام حسن عسکرى(ع) مىفرماید: «جُعِلَتِ الْخَبَائِثُ فِی بَیْتٍ، وَ جُعِلَ مِفْتَاحُهُ الْکَذِب»؛[7] تمام پلیدیها در اطاقى قرار داده شده، و کلید آن دروغ است.
7. دروغ مانع مروت و جوانمردی: «لا یجتمع الکذب و المروءة»؛ [8] دروغ و جوانمردی با هم جمع نمیشوند.
به همین دلیل است که پیامبر(ص) فرمود: «أَقَلُّ النَّاسِ مُرُوَّةً مَنْ کَانَ کَاذِبا»؛[9] جوانمردی در شخص دروغگو از همه کمتر است.
8. فقر و تنگدستی: «وَ اعْتِیَادُ الْکَذِبِ یُورِثُ الْفَقْر»؛[10] علی(ع) فرمود: عادت به دروغ، تنگدستی را به همراه دارد.[11]
9. از بین رفتن شرم و حیا: «لَا حَیَاءَ لِکَذَّابٍ»؛[12] دروغگو حیایی ندارد.
10. فراموش کاری: امام صادق (ع) فرمود: «سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِنَّ مِمَّا أَعَانَ اللَّهُ بِهِ عَلَى الْکَذَّابِینَ النِّسْیَان»؛[13] از کمکهای خداوند برای شناخت دروغگویان، فراموشکار شدن آنها است!
به سبب همین فراموشی است که خبرهای بسیار ناهمخوانی از آنها شده و در نتیجه نزد خاص و عام رسوا میشوند.
11. سرزنش و پشیمانی: «عَاقِبَةُ الْکَذِبِ مَلَامَةٌ وَ نَدَامَة»؛[14] سرانجام دروغگویی، سرزنش شدن و پشیمانی است؛ چرا که مردم دیر یا زود، به رفتار ناشایست و گفتار خلاف واقع دروغگو پی برده، او را خواهند شناخت.
12. عذاب آخرت سرانجام دروغگو: «ثَمَرَةُ الْکَذِبِ الْمَهَانَةُ فِی الدُّنْیَا وَ الْعَذَابُ فِی الْآخِرَة»؛[15] علی(ع) فرمود: محصول دروغ، پستی در دنیا، و عذاب در آخرت است.[16]
پیامدهای اجتماعی دروغ
دروغ علاوه بر اثرات بدی که بر روح و اخلاق انسان خواهد گذاشت، بر جامعه و محیط افراد نیز آثار و پیامدهایی دارد که از جمله آنها میتوان موارد زیر را نام برد:
1. از بین رفتن ارزش و اعتبار اجتماعی: امام صادق(ع) از حضرت عیسی(ع) نقل فرمود: «مَنْ کَثُرَ کَذِبُهُ ذَهَبَ بَهَاؤُهُ»؛ کسی که بسیار دروغ گوید، ارزشش نزد خدا و مردم از بین میرود.[17]
2. خفت و پستی: «ثَمَرَةُ الْکَذِبِ الْمَهَانَةُ فِی الدُّنْیَا»؛[18] محصول دروغ، پستی در دنیا است.
3. بیآبرویی: «الْکَذِبُ یُزْرِی بِالْإِنْسَان»؛[19] امام علی(ع) فرمود: دروغ، انسان را دارای عیب میکند.
4. رسوایی نزد خاص و عام: «وَ اللَّهُ مُخْرِجٌ ما کُنْتُمْ تَکْتُمُونَ»؛[20] و خداوند آنچه را مخفى میداشتید، آشکار میسازد.
[1]. غافر، 28.
[2]. زمر، 60.
[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 340، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[4]. همان، ص 339.
[5]. آل عمران 61.
[6]. کوفی، محمد بن محمد اشعث، الجعفریات (الأشعثیات)، ص 80، تهران، مکتبة نینوی الحدیثة، چاپ اول، بی تا.
[7]. حلوانی، حسین بن محمد، نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، ص 145، قم، مدرسة الإمام المهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، چاپ اول، 1408ق.
[8]. تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، محقق، مصحح، درایتى، مصطفى، ص 221، قم، دفتر تبلیغات، چاپ اول، 1366ش.
[9]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 69، ص 259، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
[10]. شیخ صدوق، خصال، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 2، ص 505، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1362ش.
[11]. همان.
[12]. لیثى واسطى، على بن محمد، عیون الحکم و المواعظ، محقق، مصحح، حسنى بیرجندى، حسین، ص 536، قم، دار الحدیث، چاپ اول، 1376ش.
[13]. کافی، ج 2، ص 341.
[14]. عیون الحکم و المواعظ، ص 342.
[15]. همان، ص 209.
[16]. غرر الحکم و درر الکلم، ص 328.
[17]. کافی، ج 2، ص 341.
[18]. عیون الحکم و المواعظ، ص 209.
[19]. همان، ص 18.
[20]. بقره، 72.
نظرات