آنچه از مجموع آموزه‌‌های دینی به دست می‌آید، این است که امید به رحمت خداوند و ترس از عذاب قیامت به عنوان دو ویژگی مهم و مکمل یکدیگرند و بایستی در حد مساوی در بنده مؤمن وجود داشته باشند؛ یعنی انسان مؤمن باید با انجام واجبات و ترک محرمات الهی، امید به رحمت پروردگار داشته باشد که عاقبت او به خیر ختم گردد و نیز باید به همان اندازه از عذاب الهی بترسد؛ چرا که نترسیدن از عذاب الهی باعث جرأت انسان در انجام گناهان می‌شود. در طرف مقابل، ترس بیش از اندازه نیز باعث ناامیدی کامل انسان خواهد شد.[1]

این‌گونه است که در قرآن می‌خوانیم: «وَ مَنْ یَقْنَطُ مِنْ رَحْمَةِ رَبِّهِ إِلاَّ الضَّالُّونَ»؛[2] جز گمراهان، چه کسى از رحمت پروردگارش ناامید می‌شود؟!

امام علی(ع) به شخصی که ترس از انبوه گناهانش او را به مرز ناامیدی رسانده بود، فرمود: «یا هذا! یأسک من رحمة اللّه أعظم من ذنوبک»؛[3] گناه نومیدى تو از رحمت خداوند، بزرگ‌تر از دیگر گناهان تو است.

امام صادق‌(ع) نیز فرمود: «یکی از گناهان کبیره، نومیدى از رحمت خدا (در دنیا) و یأس از مرحمت او (در آخرت) است...».[4]

اما آنچه که در پرسش بدان اشاره شد و در برخی کتاب‌‌ها و سایت‌‌ها نیز آمده است که «حضرت موسی(ع) به خدا عرضه داشت که می‌خواهم بدترین بنده‌‌ات را ببینم. پس خدا دستور داد که به دروازه شهر برود ...»، با جست‌وجویی که داشتیم، چنین گزارشی را در منابع و روایات معتبر نیافتیم، و در صورت دست‌یابی به گزارش قابل استنادی در این زمینه، این پاسخ را ویرایش خواهیم کرد.

[1]. «امید به رحمت خداوند»، 5030؛ «علم به بخشیده شدن گناه»، 8738؛ «آیات امید و مژده در قرآن کریم»، 45640؛ «امید به بخشش پروردگار»، 12752.

[2]. حجر، 56.

[3]. غزالی، محمد بن محمد، احیاء علوم الدین‏، ج 12، ص 177، بیروت، دار الکتب العربی‏، چاپ اول، بی‌تا.

[4]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 280، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.