با جست‌وجویی که داشتیم با موردی برخورد نکردیم که حکمی در زمان یک امام و در شرایط عادی، حلال بود و - در همان شرایط - در زمان امامی دیگر حرام شود، و یا حکم حرامی به حلال تغییر یابد.[1] البته یک اصل کلی وجود دارد که هر حرامی هنگام اضطرار حلال خواهد شد؛[2] از این‌رو ممکن است در زمان امامی شرایط اضطرار باعث شده باشد حرامی حلال شود، که آن شرایط در زمان امامی دیگر وجود نداشت و آن موضوع به حرمت خود باقی مانده باشد.[3]

هم‌چنین ممکن است، امام معصوم(ع) به دلیل عواملی، مانند «تقیه»[4]- که آن نیز نوعی اضطرار است -  از گفتن حکم واقعی امتناع کرده باشد و حکمی را به صورت ظاهری بیان نماید تا در آینده حکم واقعی آن‌را بیان نماید. و یا این‌که ممکن است در زمان غیبت امام معصوم(ع) موضوع حکمی تغییر کرده و در نتیجه حکم آن نیز تغییر نماید.[5]

[1]. «ابدی بودن احکام و تغییر بعضی از آنها»، 3428؛ «سنت تغییر ناپذیر الهی»، 68891؛ «تغییر پذیری احکام الهی بر اساس مصلحت»، 34838؛ «کامل بودن دین و تغییر ناپذیری آن»، 743.

[2]. «تبیین قاعده اضطرار و ادله آن»، 110048؛ «عذر و اضطرار در ارتکاب حرام»، 35248؛ «استفاده از شراب در صورت اضطرار»، 45837؛ «صحت وضو در فرض اضطرار به زدن لاک»، 28419؛ «استفاده از دارویی که از حیوان حرام گوشت ساخته شده»، 54488.

[3]. «موارد تعلّق زکات واجب و مستحب»، 9422.

[4]. «دلایل تقیه کردن ائمه(ع)»، 1779؛ «تقیه کردن امام معصوم»، 3022؛ «حدود تقیه»، 12377.

[5]. «منزوحات بئر»، 90552؛ «تغییر حکم مباشرت با زنان در شب های ماه مبارک رمضان»، 6484.