واژه‌ی«شیعه» در لغت به معنای«پیرو»،«یاور» و «دین یکسان داشتن» آمده است.

این واژه در اصطلاح مسلمانان اما، وابستگی ویژه‌‏ای به پیروان حضرت على(ع) پیدا کرده است. در مورد پیروان آن حضرت نیز در معانی متعددی استعمال شده است؛ نظیر دوست‌دار و محبّ علی(ع)، کسی که حضرتشان را از عثمان و دو خلیفه‌ی نخستین و همه‌ی دیگر صحابه برتر می‌داند، کسی که به جانشینی بلافصل ایشان اعتقاد دارد و ...

به نظر می‌رسد، بهترین تعریف برای این واژه آن است که بگوییم: «شیعه کسی است که جانشینی امام علی(ع) را از راه نصّ و تصریح پیامبر اکرم(ص) ثابت دانسته و این امام را سزاوارترین شخص برای جانشینی پیامبر(ص) می‌داند». لذا واژه‌ی شیعه مفهومی عام است که طبق تعریف پذیرفته شده، همه‌ی فرقه‏ها و گروه‌های شیعی؛ مانند زیدیه، کیسانیه، اسماعیلیه و... را شامل می‌شود.

البته، از پیروان اهل‌ بیت(ع) با واژه‏‌های دیگری؛ مانند «علوی»، «فاطمی»، «جعفری»، «طالبی»، «خاصّه»، «امامی» و ... هم تعبیر می‌کنند.

در مورد تاریخ پیدایش تشیع، شيعه‌ی اماميه معتقد است كه بذر اوليّه تشيع را خداوند در قرآن كریم نشاند و پیامبر اکرم(ص) در طول دوران رسالتش آن‌را آبيارى كرد. بنابراين درخت پاک تشيع در زمان حضور نبىّ گرامى اسلام(ص) به ثمر نشست و به همين جهت عدّه‌‌اى در زمان خود پيامبر به اين عنوان معروف بودند؛ افرادی مثل سلمان فارسى، ابوذر غفارى، و مقداد بن اسود.

تفاوت اصلی شیعه با سایر مذاهب اسلامی در نوع نگاه و اعتقاد به مسئله‌ی امامت و ولایت اهل‌ بیت پیامبر اکرم(ص) است. شیعه، دوازده امام(ع) را از هرگونه خطا، گناه و فراموشی معصوم می‌داند. و برای امام معصوم(ع) تمام شئون پیامبر اکرم(ص) به جز مسئله‌ی وحی را قائل است. و ...