لطفا صبرکنید
17179
- اشتراک گذاری
مسجد، در نگاه اسلام، دارای جایگاه ویژهای بوده و حتی در حدیث قدسی، خداوند مساجد را خانههای خود بر روی زمین معرفی میکند؛ لذا عبادت در مسجد، از عبادت در مکانهای دیگر برتر بوده و ثواب و پاداش الهی در برابر آن، دو چندان خواهد بود.[1]
از طرفی هم با توجه به سفارش اسلام در برپایی نماز جماعت و برتری آن بر نماز فرادا،[2] حضور نمازگزار در مسجد و شرکت در نماز جماعت، پاداشی چند برابر پیدا میکند.
بر این اساس، در برخی احادیث معصومین(ع)، ضمن تشویق مسلمانان بر رفت و آمد به مساجد، افرادی را که در همسایگی مسجد بوده و نسبت به حضور در مسجد کوتاهی میکنند، مورد نکوهش قرار گرفتهاند:
- امام علی(ع) فرمود: «همسایه مسجد اگر مانعى برایش نبوده و سالم باشد و با این حال، براى نماز واجب در مسجد حاضر نشود، نمازش مقبول درگاه الهى نخواهد بود».[3]
- امام صادق(ع) فرمود: «مساجد، از همسایگان خود که برای خواندن نماز در مسجد حضور نمییابند، در پیشگاه خداوند دست به شکایت برمیدارند و خداوند به مساجد وحی مىکند که به عزت و جلالم که، یک نماز آنها را که در خانه خود مىخوانند قبول نخواهم کرد و در میان مردم عدالتى نخواهند داشت و رحمت من به آنها نخواهد رسید و آنها در بهشت همسایه من نخواهند بود».[4]
همچنین در حدیثی، رسول خدا(ص) در تبیین حدّ همسایگی انسانها با یکدیگر فرمودند: «تا چهل خانه -خانههای پیشرو، پشتسر و سمت راست و چپ- همسایه فرد شمرده میشوند».[5]
طبیعتاً همسایهی مسجد را نیز میتوان با همین الگو شناسایی کرد.
و در روایتی دیگر از امیرالمؤمنین(ع) سؤال شد که همسایهی مسجد کیست؟ حضرت فرمود: کسانی که صدای اذان را [به طور طبیعی] میشنوند.[6]
لذا بر اساس مضامین این روایات، در اغلب روستاها و شهرهای کوچک، بیشتر اهالی منطقه، همسایهی مسجد محسوب میشوند، به ویژه اگر مسجد در مرکز شهر باشد و یا اینکه شهرها دارای چندین محله بوده و در کانون آن محلات مسجدی وجود داشته باشد.
به عبارت دیگر، تشخیص همسایگی بیشتر وابسته به عرف است و همانگونه که اگر فردی به دیگری بگوید خانهی من به خانهی شما نزدیک است و تقریباً همسایهایم، مراد از این همسایگی، همان نزدیکبودن عرفی است، نزدیک بودن و همسایگی با مسجد نیز قابل تشخیص توسط عرف است.
شایان ذکر است، اگرچه دربارهی اینگونه روایات، گفته میشود که امر و نهی در آنها ارشادی است - و وجوب حضور در مسجد را نمیرساند، بلکه دلالت بر کاهش ثواب نماز در غیر مسجد را دارد[7] - ولی واضح است که همسایگان مسجد، نسبت به دیگران وظیفهی بیشتری در قبال مسجد داشته و لازم است، در حد امکان نسبت به حضور و پیشبرد امور مسجد کوشیده و از هرگونه رفتاری که کمتوجهی و بیاعتنایی نسبت به این خانهی عبادت به شمار آید، اجتناب نمایند.
[1]. جهت آگاهی بیشتر در این زمینه، ر. ک: 44351 (آثار فردی و اجتماعی حضور در مسجد).
[2]. ر. ک: نمایه 10707 (ثواب برای امام جماعت در نمازهای پنجگانه).
[3]. «لَیْسَ لِجَارِ الْمَسْجِدِ صَلَاةٌ إِذَا لَمْ یَشْهَدِ الْمَکْتُوبَةَ فِی الْمَسْجِدِ، إِذَا کَانَ فَارِغاً صَحِیحاً» حمیرى، عبد الله بن جعفر، قرب الإسناد، ص 145، ح 523، قم، مؤسسة آل البیت(ع)، چاپ اول، 1413 ق.
[4]. طوسى، محمد بن الحسن، أمالی، ص 696، ح 1487، قم، دار الثقافة، چاپ اول، 1414ق.
[5]. کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، کافی، ج 2، ص669، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[6]. ابن حیون، نعمان بن محمد مغربى، دعائم الإسلام، ج 1، ص 148، قم، مؤسسة آل البیت(ع)، چاپ دوم، 1385ق.