در متون روایی به مدرکی که اثبات نماید جمله‌ی «کل یوم عاشوراء و کل ارض کربلاء» حدیثی از معصومان است،^[1] برخورد نکردیم.[2]

ولی این عبارت برداشت درستی از مجموع حادثه‌ی کربلا و خط سیر امامت و در بردارنده چندین پیام آموزنده و زیبا است؛ چون اگرچه روزی مثل واقعه‌ی عاشورا نیست و به وجود نخواهد آمد، اما همیشه ظلم ظالمان و ستم به مظلومان پا برجا است تا این‌که قائم آل محمد(عج) ظهور کند و ریشه‌ همه‌ی ظلم‌ها را میان ببرد. اما فرهنگ عاشورا جاری بر بستر زمان و کربلا نماد استقامت در راه هدف و مبارزه با ظلم و بی‌عدالتی است. پیشوایان دینی ما به ما این‌گونه آموختند که باید با ظلم ظالمان مبارزه کرد و خود نیز این چنین عمل می‌کردند و این‌گونه نیست که عاشورا حادثه‌ای محدود در چارچوب زمان و مکان معین باشد.

‏جمله‌ی «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا»، نشان ‏دهنده‌ی پیوستگی و تداوم خط درگیری حق و باطل در همه‌ی زمان‌ها و مکان‌ها است. عاشورا و کربلا، یکی از بارزترین حلقه‌‏های این زنجیره طولانی است. همیشه ‏حق و باطل رو در روی هم هستند و انسان‌های آزاده، وظیفه‌ی پاسداری از حق و پیکار با باطل را بر عهده دارند و بی‌تفاوت گذشتن از کنار صحنه‌ی حق و باطل، بی‌دینی است.

امام خمینی‏(ره) که خود پیرو راستین امام حسین(ع) و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی و مبارز بزرگ در مقابل ستم‌گران عصر خویش است، از این جمله با تعبیر «کلمه بزرگ» یاد کرده و بر حفظ معنای عاشورا و پیاده کردن نقش کربلا تأکید نموده است و فرمود: «این کلمه(کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا)، یک کلمه ‏بزرگی است. ... همه روز باید ملت ما این معنا را داشته باشد که امروز روز عاشورا است و ما باید مقابل ظلم بایستیم و همین‌جا هم کربلا است و باید نقش کربلا را ما پیاده‏ کنیم، انحصار به یک زمین ندارد. انحصار به یک افراد نمی‌شود. قضیه کربلا منحصر به یک ‏جمعیت هفتاد و چند نفری و یک سرزمین کربلا نبوده، همه زمین‌ها باید این نقش را ایفا کنند».^[3]

در واقع امام خمینی‏(ره) با اعتقاد به این امر که قیام و شهادت سید‌‌الشهدا(ع) باید ملاک عمل اجتماعی مسلمانان قرار گیرد،‌ نهضت حسینی را مبنای حرکت خویش در انقلاب اسلامی قرار داد: «آنچه که سیدالشهدا عمل کرد و ‌آن ایده‌‌ای که او داشت و آن راهی که او رفت و آن پیروزی که بعد از شهادت برای او حاصل شد و برای اسلام حاصل شد. این عبارت آموزنده هم تکلیف است و هم مژده، تکلیف از آن جهت که مستضعفان با عده‌‌ای قلیل، علیه مستکبران با ساز و برگ مجهز و قدرت شیطانی عظیم، مأمورند چونان سرور شهیدان قیام کنند. و مژده بدین جهت که شهیدان ما را در شمار شهیدان کربلا قرار داده است».

آن رهبر فرزانه در ایام جنگ تحمیلی فرمود:  نبرد عاشورا، گر چه از نظر زمان، کوتاه‌ترین درگیری بود(نیم روز) ولی از نظر امتداد، طولانی‌ترین درگیری با ستم و باطل است و تا هر زمان که هر آرزومندی آرزو کند که‏ کاش در کربلا بود و در یاری امام شهیدان، به فوز عظیم شهادت می‌‏رسید(یا لیتنا کنا معکم‏ فنفوز فوزا عظیما)^[4]، جبهه‌ی کربلا گرم و درگیری عاشورا دایر است. [5]

به بیان بهتر، همان‌گونه که امام حسین(ع)، وارث آدم و ابراهیم و نوح و موسی و عیسی(ع) و محمد(ص) است، پیروان ‏عاشورایی او نیز وارث خط سرخ جهاد و شهادت‌‏اند و پرچم کربلا را بر زمین نمی‌نهند، و این جوهر تشیع در بعد سیاسی است. چنان‌که خود امام حسین(ع) می‌افزاید: «فلکم فیَّ اسوة»؛^[6]  در کار من برای شما الگو است.[7]

این دیدگاه، رد کننده‌ی نظریه‌‏ای است که کربلا و قیام حسینی را تکلیفی خاص امام‏ می‌‏داند که نمی‌‏توان از آن تبعیت کرد.

[1]. البته برخی سخن فوق را بدون مدرک و مأخذ از زبان امام صادق(ع) نقل کرده‌اند. نک: عزیزی، عباس، پیام عاشورا، ص 28؛ جواد محدثی، فرهنگ عاشورا،  ص 371.

[2]. عده‌ای هم قرائنی را ذکر کرده‌اند که بیان می‌کند این جمله حدیثی از معصومین نیست، نک: مجله علوم حدیث، شماره 26.

[3]. امام خمینی، صحیفه نور، ج 9، ص 202.

[4]. زیارت عاشورا.

[5]. صحیفه نور، ج 20، ص 195.

[6]. طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، تحقیق، ابراهیم، محمد أبو الفضل، ج 4، ص 304، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، 1387ق.

[7]. «ندای هل من ناصر ینصرنی»، 65879؛ «سند شعر «منوا علی...» برای طلب آب در روز عاشورا»، 65733؛ «ندای هل من ناصر امام حسین(ع) و جهانیان»، 30692.