جستجوی پیشرفته
بازدید
16418
آخرین بروزرسانی: 1391/02/20
خلاصه پرسش
آیا نسخ قرآن به سنّت جایز است؟
پرسش
آیا نسخ قرآن به سنّت جایز است؟
پاسخ اجمالی

درباره نسخ قرآن به سنّت متواتر و اجماع قطعی، نظریه های مختلفی وجود دارد که برخی در صورت وقوع چنین مواردی، قائل به جواز نسخ قرآن به سنّت متواتر شده اند.اما مشهور علما نسخ قرآن به خبر واحد را قبول ندارد.

پاسخ تفصیلی

چند نوع نسخ در آیات قرآن قابل تصور است که برخی مورد قبول و برخی مردود است . یکی از آن اقسام که مربوط به پرسش نیز بوده، نسخ قرآن به سنّت است که این خود یکی از اقسام « نسخ حکم و بقای آیه » بوده و درباره آن بحث شده است؛ بدین معنا که در قرآن آیه ای باشد و محتوای آن، که یک حکم شرعی است، به وسیله سنّت نسخ شده باشد.

چنین نسخی به چند گونه قابل تصور است. [1]

1. نسخ به وسیله سنّت متواتر؛ [2]

2. نسخ به وسیله اجماع قطعی که کاشف از صدور نسخ از سوی معصوم (ع) باشد؛

3. نسخ به وسیله خبر واحد؛

درباره صورت اول و دوم از نسخ، سه نظریه وجود دارد:

یک. به هیچ وجه آیات قرآن به وسیله سنّت نسخ نمی شود؛ [3] افرادی مانند شیخ مفید (ره)، علمای شافعی و علمای دیگر این نظریه را پذیرفته اند. [4]

دو. قرآن به وسیله سنّت متواتر و اجماع قطعی نسخ می شود. [5] و اگر چنین نسخی واقع و ثابت شده باشد، پذیرفته می شود و گرنه مورد پذیرش نیست، [6] برخی گفته اند اما چنین نسخی اصلاً واقع نشده است. [7]

سه. سخن سوم قول به تفصیل است که می گوید نسخ قرآن به وسیله روایاتی که از ائمه اطهار (ع) وارد شده، جایز نیست و اصلاً این نسخ معنا ندارد؛ [8] ولی نسخ قرآن به وسیله سنّت نبوی به جهت، آیه شریفه «آن چه را رسول خدا براى شما آورده بگیرید (و اجرا کنید)، و از آنچه نهى کرده خوددارى نمایید و از (مخالفت) خدا بپرهیزید که خداوند کیفرش شدید است»، [9] جایز است. این نظریه مورد پذیرش نیست؛ زیرا روایات متعددی که از پیامبر اکرم (ص) نقل شده بیانگر «نفی صدور ما یخالف الکتاب عنه» [10] است؛ یعنی وقتی رسول خدا (ص) معیار تشخیص گفته‏هاى راستین خود را مطابقت آن با قرآن کریم دانسته، نمى‏توان پذیرفت حدیثى که علی رغم ناسخیّت و مخالفتش با قرآن کریم صحیح باشد. و علمای شیعه و اهل سنت بر نقل این روایات اتّفاق نظر دارند. پس، این روایات دلالت می کنند که قرآن به وسیله سنت نبوی هم نسخ نمی شود. [11]

اما نسخ در صورت سوم (نسخ به وسیله خبر واحد) نظر مشهور از شیعه و اهل سنت بر این بوده که چنین نسخی ممکن نیست. [12]

برای آگاهی بیشتر نمایه های زیر را مطالعه نمایید:

1. «نسخ در قرآن»، سؤال 547 (سایت: 597) .

2. «نسخ، تبدیل و تحویل»، سؤال 13746 (سایت: 13460) .



[1] . خویى، سید ابوالقاسم، ‏ البیان فی تفسیر القرآن، ص 285، بی جا و بی تا.

[2] . برای آگاهی بیشتر نمایه «ملاک حدیث متواتر لفظی، معنوی و اجمالی»، سؤال 2412 (سایت: 2529) را مطالعه نمایید.

[3] . نجفى خمینى، محمد جواد، تفسیر آسان، ج 1، ص 241، انتشارات اسلامیه‏، تهران، چاپ اول، 1398ق؛ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 15، ص 14، دفتر انتشارات اسلامى‏، قم، چاپ پنجم، 1417ق.

[4] . تفسیر آسان، ج 1، ص 241؛ سید مرتضی، الذریعة، ج 1، ص 460، دانشگاه تهران، 1376ش؛ شیخ طوسی، العدة، ج 2، ص 487، چاپخانه ستاره، قم، 1417ق.

[5] . الذریعة، ج 1، ص 460 و 462؛ البیان فی تفسیر القرآن، ص 285؛ نجمى، هاشم زاده هریسى‏، بیان در علوم و مسائل کلی قرآن، ص 260، بی جا و بی تا.

[6] . الذریعة، ج 1، ص 460؛ البیان فی تفسیر القرآن، ص 285؛ بیان در علوم و مسائل کلی قرآن، ص 260.

[7] . بیان در علوم و مسائل کلی قرآن، ص 260.

[8] . طباطبایی، سید محمد حسین، حاشیة الکفایة، ج 2، ص 296، بنیاد علمی، فکری علامه طباطبایی، بی تا.

[9] . حشر، 7.

[10] . «از پیامبر (ص) چیزی که بر خلاف قرآن باشد، صادر نمی شود».

[11] . حاشیة الکفایة، ج 2، ص 296 و 297.

[12] . البیان فی تفسیر القرآن، ص 284 و 285؛ بیان در علوم و مسائل کلی قرآن، ص 260؛ الذریعة، ج 1، ص 460و 461؛ العدة، ج 1، ص 121.

اگر چه افراد کمی – مانند ابن حزم اندلسی از گروه ظاهریه اهل سنت - قائل به جواز و وقوع آن هستند؛ (نک: الذریعة، ج 1، ص 460 و 461؛ العدة، ج 1، ص 121).

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها