Zamu yi bahasi a batun isma da biyayya ga Imami ma’asumai (a.s) ta fuska biyu:

Na fako: Batun isma a zantukan Imamai (a.s):

Idan muka bi diddigi muka binciki nassosi da ke batu game da ismar Imamai (a.s) da yi musu biyayya, zamu ga akwai shi tun a farko-farkon zamanin manzanci a lokacin Manson Allah (s.a.w).

1. Shafi’i ya ruwaito a littafin Manakib da isnadi zuwa ga Abdullahi bin Mas’ud ya ce: “Manzon Allah (s.a.w) ya ce: “Ni ne addu’ar Annabi Ibrahim (a.s).” Sai muka ce: “Ta kaka ka zama addu’ar babanka Annabi Ibrahim (a.s)? Ya ce: “Allah Ya yi wasici ga Annabi Ibrahim (a.s) “(ka ambata) zamanin da Ubangijin Ibramu Ya jarrabe shi da kalmomi ya ba da su cikakku Ubangiji Ya ce: “Hakika zan sanya ka abin koyi” Annabi ya ce: “Kuma ka sanya shugabannin nan daga cikin ‘ya’yana,” Ubangiji Ya ce: “Alkawarina na Shubanci ba ya samun azzalumai”.[1] Sai Annabi Ibrahim ya yi farinciki, ya ce: “Ya Ubangiji a zuriyata ma da akwai shugabanni irina? Sai Allah (SWT) Ya masa wahayi Ya ce: “Ya Ibrahim ba zan maka alkawari da ba zan cika maka ba. Ya ce: “Ya Ubangiji wane alkawari ne ba zaka cika mum shi ba”? Ya ce: “A cikin zuriyarka ba zan ba wa azzalumi shugabanci ba. A sannan sai Annabi Ibrahim ya ce: “Wane ne azzalumi a cikin zuriyata? Sai Ya ce masa: “Duk wanda ya yi sujjada ga gunki ya bauta musu ba Ni ba.” A sannan Annabi Ibrahim ya ce: “Ka nisanta ni da ‘ya’yana daga burin bautar gumaka, hakika sun badda mafi yawan mutane’.[2] Sai Annabi (s.a.w) ya ce: “Sai addu’ar ta iso gare ni ta iso ga Ali, a cikimmu babu wanda ya taba sujjada ga gunki, sai Ya zabe ni Annabi Ya zabi Ali wasiyyi”.[3]
2. Kasim bin Kayis daya daga cikin sahabban Amirul muminina Ali (a.s) da Imamu Sajjad (a.s) na musamman ya ce: “ Ita da’a a kan yi ta ne ga Allah Shi kadai da ManzonSa da majibinta al’amarin da Allah Ya kusanta su a gare Shi da kanSa, inda Ya ce: “Ku bi Allah ku bi Manzo da ma’abuta al’amri daga cikinku. Allah Ya yi umurin da bin ManzonSa ne saboda ma’asumi ne tsarkakke kuma ba ya yin umurni a yi sabo, kuma Allah Ya yi umurni da bin ma’abuta lamari saboda su ma ba sa yin sabo kana ba sa umurni da a yi sabon Allah”.[4]
3. A Nahjul balaga Amirul muminina (a.s) ya yi iShara game da batun isma:

A huduba ta 147 yana cewa: “Ba sa saban wa Addini, ba sa sabani da shi”.[5] Ba zai yiwu wani ya rasa sanin wani hukunci na Addini ba, balle ya samu sabani da masanin).

b. A huduba ta 131yana cewa bayan kore wasu sifofi ga buran Imamu Ali (a.s) ya ce: (s.a.w) “Ba mai watsi da hadisai ba ne, al’umma su halaka”.[6] A bisa dabi’a wannan na tabbatar da wajabcin biyayya ga Imami (a.s).

c. A huduba ta 105 yana cewa: Yaku mutane ku nemi haske da makamashin fitilar mai wa’azi da ya wa’zantu, ku kwankwada daga tataccen marmaro da ba ya gurbata.”[7]

Hakika an yi zantuka da dama da suka Shafi batun ma’asumai (a.s) a ruwayoyi a gurare daban-daban, amma zamu takaita a nan.

Na biyu: Dangane da dalilan da suka sanya yawan tattauna zancen akida a zamanin Imamai biyu watau Bakir da Sadik (a.s) fiye da a zamunan sauran Imamai (a.s) zamu bayyana a takaice. A bangaren siyasa, lokacin Imamu Bakir (a.s) musamman ma a lokaci Imamu Sadik (a.s) lokaci ne da gwamnatin Ummayawa ta raunana tana tangal-tangal, kana Abbasiyawa suka kara samun damar fada a ji. Kasantuwa lokaci ne da Umayyawa ke cikn tsaka-mai-wuya na siyasa ba su da wata dama ta tursasawa Imaman Shi’a (a.s) da cutar da su (irin lokacin Imamu Sajjad (a.s).