جستجوی پیشرفته
بازدید
10048
آخرین بروزرسانی: 1394/02/26
خلاصه پرسش
آیا قرآن را باید با استفاده از روایات فهمید و یا آنکه روایات را باید با استفاده از قرآن ارزیابی کرد؟
پرسش
می‌گویند: حدیثی صادق است که مخالفت با قرآن نداشته باشد. پس چرا قرآن با حدیث و روایت تفسیر می‌شود؟ آیه مصدّق روایت است یا روایت مصدّق آیه؟ یا هر دو مصدّق همدیگر؟
پاسخ اجمالی
روایات متعددی از معصومین(ع) نقل شده است که دستور می‌دهند روایات و احادیث با قرآن سنجیده شود. اگر مخالف با قرآن بود، از درجه اعتبار ساقط بوده و باید آن‌را کنار گذاشت.[1] از چنین روایاتی با عنوان باطل[2] و زخرف یاد شده است. امام صادق(ع) می‌فرماید: «هر چیزی باید بر قرآن و سنت عرضه شود؛ هر روایتی که با قرآن موافقت نداشت، باطل است».[3]
اما از طرف دیگر؛ شخص پیامبر گرامی اسلام(ص) به عنوان مفسّر و مبیّن قرآن معرفی شده و لازم است که برای فهم معانی قرآن از وجود ایشان استفاده شود. خداوند در قرآن می‌فرماید: «و ما این قرآن‏ را بر تو نازل کردیم، تا آنچه به سوى مردم نازل شده است براى آنها روشن سازى».[4] امامان معصوم نیز به عنوان جانشین پیامبر(ص) همین وظیفه را عهده‌دار بودند. از این‌رو؛ پیامبر خدا(ص) ایشان را در کنار قرآن قرار داده و به مردم دستور داده تا به‌ آنها مراجعه کنند.[5]
با توجه به این مطالب باید گفت: روایاتی که صریحاً و به طور کامل با آیات قرآن مخالفت دارند و قابل توجیه و تاویل نیستند، کنار گذاشته شده و از درجه اعتبار ساقط خواهند بود. اما روایاتی که مخالفت کلی با آیات ندارند، به گونه‌ای که می‌توانند مخصّص یا مفسّر یا مبیّن باشند، با توجه به میزان اعتبار آن روایت، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روایات را از حیث محتوا می‌توان به چند دسته تقسیم کرد:
الف. روایات توضیحی: روایاتی که به شرح واژه یا جمله یا مضمون آیه می‌پردازند؛ مثلاً روایتی که «رفث»، «فسوق» و «جدال»[6] را به جماع، دروغ، و سوگند به نام خدا تفسیر می‌کند. وجود چنین روایاتی، تاثیر زیادی در فهم صحیح آیات قرآنی دارد.[7]
ب. روایات شان نزول: روایاتی که رُخداد، عمل یا سؤالی را بیان می‌کند که منجر به نزول آیه یا آیاتی شده‌ است؛ مانند روایاتی که شان نزول آیه ولایت[8] را صدقه دادن امام علی(ع) در حال رکوع بیان می‌کنند.
ج. روایات جری و تطبیق: روایاتی که مضمون کلی آیه را بر مصادیق یا یکی از مصادیق آن تطبیق می‌کند و یا به بیان مصداق اکمل و اتم آن می‌پردازد؛ مثل روایتی که «ابرار» را در آیه «اِنَّ الْاَبْرارَ لَفی‏ نَعیم»[9] به ائمه معصومین تفسیر کرده است.[10]
د. روایات بیان بطن قرآن: روایاتی هستند که از آیات قرآن تفسیری ارائه می‌کنند که با ظاهر آیات، چندان سازگاری ندارد؛ مانند روایاتی که «الشجره الملعونه»[11] را به بنی امیه تفسیر می‌کند.[12]
البته در بیشتر روایاتی که بطنی از بطون قرآن را بیان می‌کنند، حجیت ظاهر قرآن نیز بر قوت و قدرت خود باقی بوده و می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
هـ. روایات فقهی: روایاتی که مفسّر آیات الاحکام قرار می‌گیرند و به نوعی به توضیح یا تخصیص آن می‌پردازند.[13]
 

[2]. برقی، احمد بن محمد، المحاسن، ج 1، ص 221،‏ قم، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم، 1371ق.
[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 1، ص 69، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1407ق.
[4]. نحل، 44.
[5]. «در میان شما دو چیز با ارزش به یادگار گذاشتم که اگر به آن دو تمسک کنید هرگز گمراه نمی‌شوید: کتاب خدا و اهل بیت و عترتم»؛ الکافی، ج 1، ص 294؛ ر.ک: «دلایل اعتقاد به امامت و امامان»، سؤال 321؛ «الفاظ حدیث ثقلین در منابع اهل سنت و شیعه»، سؤال 17344.
[6]. بقره، 197.
[7]. قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تحقیق، درگاهی، حسین، ج 2، ص 289، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، چاپ اول، 1368ش.
[8]. مائده، 55.
[9]. انفطار، 13.
[10]. عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، تحقیق، رسولی محلاتی، سید هاشم، ج 5، ص 473، قم، اسماعیلیان، چاپ چهارم، 1415ق.
[11]. اسراء، 60.
[12]. بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، ج 3، ص 544، تهران، بنیاد بعثت، چاپ اول، 1416ق.
[13]. اعرابی، غلامحسین، تفسیر روایی قرآن از نگاه فریقین، نشریه پژوهش دینی، بهار 1387، شماره 16، ص 69 – 71.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها