جستجوی پیشرفته
بازدید
64419
آخرین بروزرسانی: 1404/01/04
خلاصه پرسش
معیار انتخاب رنگ لباس چیست؟ پوشیدن لباس مشکی در اسلام چه حکمی دارد؟
پرسش
آیا پوشیدن لباس مشکی در اسلام مکروه است؟ چادر سیاه چه حکمی دارد؟ معیار برای انتخاب رنگ درست چیست؟ آیا حکم رنگ در برابر افراد مختلف یا مکان‌های مختلف، متفاوت است؟
پاسخ اجمالی

زیبایی و انتخاب رنگ لباس یکی از مسائل شخصی و سلیقه‌ای است که اسلام همگان را در انتخاب و اختیار آن مجاز می‌داند؛ اما در عین حال نسبت به بعضی از رنگ‌ها مطالبی در روایات پیامبر اکرم(ص) و ائمه طاهرین(ع) و به تبع آن در کتب فقهی، بیان شده است.

از فرزند امام سجاد(ع) نقل شده است که وقتی جدّم امام حسین(ع) شهید شد زنان بنی‌‌هاشم در عزای آن‌حضرت لباس سیاه پوشیدند و این لباس را در گرما و سرما تغییر نمی‌دادند.

علمای شیعه معتقدند کراهت پوشش سیاه مختص مردان است. به همین دلیل بعضی از فقها و مراجع تقلید تصریح کرده‌‌اند که چادر مشکی کراهت ندارد و بعضی تصریح کرده‌‌اند که چادر مشکی بهترین نوع حجاب است.

همچنین استفاده از رنگ مشکی در مراسم عزاداری نه تنها کراهت ندارد، بلکه به دلیل ابراز همدردی با اهل‌بیت پیامبر(ص) ثواب هم دارد.

بعضی از فقهای بزرگ ما نیز مقید بودند در ایام سوگواری امام حسین(ع) جامۀ سیاه بپوشند و به آن تبرک می‌جستند و با جدیت از آن نگهداری و مراقبت می‌کردند و وصیت می‌کردندد بعد از مرگ به عنوان تبرک با آنها دفن شود.


 

پاسخ تفصیلی

رنگ لباس یکی از مسائل شخصی و سلیقه‌ای است که اسلام ، همگان را در انتخاب آن مجاز می‌داند؛ اما در عین حال نسبت به بعضی از رنگ‌ها مطالبی در روایات پیامبر اسلام(ص) و ائمه(ع) و به تبع از آن در کتب فقهی، بیان شده است که نیاز به توضیح دارد.

از جمله این‌که به طور اجمال از بعضی روایات، کراهت پوشش مشکی استفاده می‌‌شود،[1] ولی این حکم برای همۀ انواع لباس‌‌ها و برای همۀ افراد اعم از زن و مرد و برای همۀ زمان‌‌ها و ایام نیست و موارد متعددی مستثنا شده است که بعضی از مهم‌‌ترین آنها عبارت‌اند از:

  1. کراهت نداشتن بعضی از پوشش‌‌های مشکی خاص:

 گزارش شده است که پیامبر اکرم(ص) از پوشش سیاه کراهت داشت، مگر در سه مورد: خفّ(نوعی کفش چرمی نازک) عمامه و کساء. [2] کساء در لغت به لباس گفته می‌شود؛ [3] اما با توجه به حدیث کسا به لباس بلند و فراگیر که تمام بدن را دربر می‌گیرد گفته می‌شود. بر این اساس کسا شامل عبا و چادر مشکی بانوان نیز می‌گردد؛ بنابر این، این سه پوشش مشکی استثنا شده و کراهت ندارند.

حضرت آیت الله بهجت می‌فرماید: ... در کتب اصحاب، مواردى براى کراهت نماز در ثوب ذکر شده است، از آن جمله: لباس سیاه غیر از عمّامه و خفّ و کساء است.[4]

  1. کراهت نداشتن لباس مشکی برای بانوان:

بی‌گمان در اسلام حکم پوشش زن و مرد از نظر نوع، مقدار و حتّی رنگ متفاوت است. مثلاً جامۀ زربافت و حریر برای زن جائز ولی برای مرد جائز نیست. مقدار واجب پوشش بانوان طبق نظر مشهور فقها همۀ بدن به جز وجه و کفّین است، ولی مقدار پوشش مردان کمتر است. از نظر رنگ پوشش نیز استفاده از لباس احرام سفید رنگ در حج برای مردان مستحب است، ولی زنان مجازند از همان لباس معمولی و لو رنگ غیر سفید استفاده کنند.

در کتاب‌ی‌های فقهی نیز هیچ‌یک از فقهای برجستۀ شیعه فتوا به کراهت لباس و پوشش مشکی بانوان نداده‌‌اند، بلکه بر عکس تصریح به عدم کراهت و بالاتر از آن نموده‌‌اند.

مرحوم صاحب جواهر می‌فرماید: طبق تصریح کتاب‌‌های متعددی از اصحاب امامیه، کراهت پوشش سیاه مختص مردان است؛ زیرا شارع مقدّس پوشش غلیظ‌‌تر و بیشتری برای زنان هنگام مواجهه با نامحرم قرار داده است و رنگ مشکی در مقایسه با رنگ‌‌های دیگر به نحو بهتری پوشش غلیظ‌‌تر و بیشتر را تأمین می‌‌کند.[5]

علاوه بر ایشان بعضی از فقها و مراجع تقلید زمان حاضر؛ مانند آیات عظام خامنه‌‌ای و تبریزی(ره) نیز تصریح کرده‌‌اند که چادر مشکی کراهت ندارد و بعضی نیز مانند آیت الله فاضل لنکرانی(ره) بالاتر از عدم کراهت تصریح کرده‌‌اند که چادر مشکی بهترین نوع حجاب است.[6]

علاوه بر ادلّۀ فوق، امروزه در روان‌شناسی رنگ‌‌ها، این یک واقعیت مسلّم است که رنگ مشکی، رنگی صامت و غیر فعال است که باعث تحریک و جلب توجّه نمی‌‌شود و این ویژگی بدون این‌که هیچ عارضه منفی داشته باشد،[7] با حکمت حجاب و پوشش زنان در مقابل نامحرم که همان عدم جلب توجّه و ایجاد آرامش روانی در جامعه است نیز سازگار است.

  1. کراهت نداشتن پوشش مشکی در مراسم عزاداری:

 استفاده از رنگ مشکی در مراسم عزاداری کراهت ندارد، بلکه از فرزند امام سجاد(ع) نقل شده است که گفته‌‌اند وقتی جدّم امام حسین(ع) شهید شد زنان بنی‌‌هاشم در عزای آن‌حضرت لباس سیاه پوشیدند و این لباس را در گرما و سرما تغییر نمی‌‌دادند.[8] حتّی در مراسم سوگواری غیر معصومین(ع) نیز سیره عملی مردم متدین و حتّی غیر متدین، پوشیدن لباس سیاه در مراسم عزاداری است.

علاوه بر این، سیاه‌پوشی، خاصیت سازندۀ دیگری به نام احیای امر اهل‌بیت(ع) دارد که مطلوب و محبوب آن ذوات مقدس است که فرمودند: «رحم الله من احیا امرنا»؛ [9] کسی که امر ما را احیا کند، مشمول رحمت حق باد.

بی‌گمان وقتی پیر و جوان، بزرگ و خردسال، در این ایام لباس سیاه می‌پوشند، یادآور حزن و مصیبت جان‌کاهی است که به وجود مقدس حضرت سیدالشهدا(ع)، رسید و حقیقت این است که بقای اسلام مرهون دو ماه محرم و صفر است.

از نظر تاریخی، چنان‌که مورخان نوشته‌اند، بعد از واقعۀ جانسوز عاشورا، زنان خاندان پاک رسول الله(ص) اولین کسانی بودند که تا یک‌سال لباس سیاه به تن داشتند و چنان مشغول عزاداری بودند که امام سجاد(ع) برای آنها غذا فراهم می‌کرد. در طول تاریخ نیز پوشیدن لباس سیاه در عزاداری اهل‌بیت(ع) به صورت یک سنت ارزشمند در بین شیعیان و محبان رایج بوده است.

بعضی از فقهای بزرگ در ایام سوگواری امام حسین(ع) جامۀ سیاه می‌پوشیدند و به آن تبرک می‌جستند و با جدیت از آن نگهداری و مراقبت می‌کردند و وصیت می‌نمودند که آن لباس‌های عزا، بعد از رحلتشان به عنوان تبرک با آنها دفن شود.[10]

بنابر این، پوشیدن لباس سیاه در ایام سوگواری ائمه(ع) به خصوصص در دو ماه محرم و صفر نه تنها کراهت ندارد، بلکه از آن جهت که اظهار همدردی با اهل‌بیت پیامبر(ص) و احیای امر ایشان است، دارای فضیلتی بس بزرگ است.[11]، [12]

اما این‌که معیار انتخاب رنگ درست چیست؟ باید توجه داشت که لباس وسیلۀ پوشش و حفظ بدن از سرما و گرما و آلودگى، و مایه‌ی آبرو، زینت و آراستگى انسان است و انتخاب رنگ آن یک امر ذوقی و سلیقه‌ای است که با توجه به آداب و رسوم، سن، شرایط محیطی و جغرافیایی گوناگون متفاوت است، و مردم در انتخاب آن آزادند. در عین حال پیشوایان معصوم ما نسبت به بعضی از، رنگ‌ها عنایت ویژه‌ای داشتند از جمله:

  1. رنگ «سبز»: رنگ سبز از جمله رنگ‌هایی بود که مورد پسند پیامبر اکرم(ص) براى لباس بود.[13]
  2. رنگ «سفید»: بیشتر جامه‌‌هاى پیامبر سفید بود و می‌فرمود: لباس سفید را بر زندگانتان بپوشانید و مردگانتان را هم با پارچه‌ی سفید کفن کنید.[14] از آن‌جا که رسول خدا(ص) نمونه‌ی اعلاى تمیزى و آراستگى بود، در لباس پوشیدن نیز به این نکته توجه داشت و در مورد نظافت جامه می‌فرمود: «کسی که لباسی می‌پوشد باید آن‌را تمیز نگه‌دارد».[15]

و لباس سفید، خود به خود طورى است که چرک و آلودگى زودتر در آن معلوم می‌شود، و انسانِ مقید به سنت نبوى نظافت، به شستن و تمیز کردن آن روى می‌آورد. به علاوه انبساط خاطر و بازشدن روحیه نیز از فواید پوشیدن لباس روشن و سفید است.

  1. رنگ «زرد»: پیامبر اکرم(ص) ملحفه‌‌اى داشت که با زعفران رنگ‌‌آمیزى شده بود و گاهى تنها با پوشیدن همان، با مردم نماز می‌خواند.[16]

بعضی از رنگ‌ها نظیر رنگ «قرمز»، رنگى بود که پیامبر خدا آن‌را براى لباس، نمی‌پسندید.[17] با این حال این دلیل بر حرمت یا کراهت رنگ قرمز در همه‌ی موارد نیست.

آنچه نسبت به لباس مهم است و باید مورد توجه قرار گیرد، جلوگیری از تبدیل لباس، به وسیله‌ای برای تفاخر و تجمل و معیار ارزش قرار گرفتن آن برای ارزیابی انسان‌ها است؛ زیرا این‌گونه برخورد با لباس، نوعى انحراف از فلسفۀ وجودى لباس است و به شدت در اسلام از آن نهی شده است.[18]

امام حسین(ع) می‌فرماید: هرکس لباسی بپوشد که در میان مردم به آن مشهور شود(لباس شهرت) خداوند در قیامت لباسی از آتش بر او می‌پوشاند.[19]پس باید لباسی پوشید که عرف دین‌داران و انسان‌های فهمیده آن‌را انکار نکنند. در روایتی از امام صادق‌(ع) نیز این مطلب استفاده می‌شود. آن‌حضرت در جواب کسی که لباس ایشان را با لباس حضرت علی(ع) مقایسه کرد، فرمود: حضرت علی(ع) لباسی می‌پوشید که در زمان خود مورد انکار و سرزنش مردم آن زمان نبود، و اگر ایشان امروز بود چنین لباسی نمی‌پوشید، همانا بهترین لباس هر زمان، لباسی است که مردم آن زمان می‌پوشند.[20]

 همۀ این موارد نشان دهندۀ اهمیت اسلام به لباس به عنوان پوشش مناسب است، و نوع، جنس و رنگ آن تابع بعضی از عرفیات، محیط‌های زندگی، و مناسبات بین مردم و عدم منافات با ارزش‌های گفته شده است.


[1]. برای آشنایی با این روایات، ر. ک: کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 2، ص 397، کتاب الصلاة باب اللباس الذی تکره الصلاة فیه و ما لا تکره، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1407ق؛ همان، ج 6، ص 449، کتاب الزی و التجمل باب لبس السواد؛ وسائل الشیعه، ج 3، کتاب الصلاه ابواب لباس المصلی، باب 19، باب کراهة لبس السواد الاّ.

[2]. عدة من اصحابنا عن احمد بن ابی عبدالله عن بعض اصحابه رفعه قال: «کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَکْرَهُ السَّوَادَ إِلَّا فِی ثَلَاثٍ الْخُفِّ وَ الْعِمَامَةِ وَ الْکِسَاءِ». کافی، ج 6، ص 449.

[3]. ابن درید، محمد بن حسن،‏ جمهرة اللغة، ج ‏2، ص 857، بیروت، دار العلم للملایین‏، چاپ اول، 1988م‏.

[4]. بهجت، محمد تقی، جامع المسائل، ج ‏1، ص 314.

[5] نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محقق، مصحح، قوچانی، عباس، آخوندی، علی، ج 8، ص 235، بیروت، ‌دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، 1404ق.

[6]. ویژه نامه فرهنگ اسلام، ص 7، بهار 1379.

[7]. بعضی بدون هیچ دلیل و مدرکی به انگیزۀ فرهنگ‌سازی بر ضد چادر مشکی، ادعا کرده‌اند که حجاب و چادر مشکی باعث بیماری‌‌های روحی و جسمی مثل افسردگی و نرمی استخوان می‌‌گردد. برای آگاهی از نادرستی ادعای این افراد به قسمت دوّم مقالۀ «نقد ادله مخالفین چادر مشکی»، روزنامۀ جمهوری اسلامی، 4 بهمن 79، مراجعه شود.

[8]. محدث بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، محقق، مصحح، ایروانی، محمد تقی، مقرم‌، سید عبد الرزاق، ج 7، ص 118، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1405ق.

[9]. شیخ حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج 12، ص20، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام‏، چاپ اول، 1409ق.‏

[10]. ر. ک: فضیلت سیاه پوشى در ایام سوگوارى اهلبیت (ع)

[11]. ر. ک: پوشیدن لباس سیاه در ایام سوگواری ائمه (ع).  

[12]. ر. ک: «لباس مشکی و حکم آن»، 2018 (سایت: 2060).

[13]. کان یعجبه الثیاب الخضر. غزالی، محمد بن محمد، احیاء علوم الدین‏، محقق، عراقی،عبدالرحیم بن حسین، ج 7، ص 131، بیروت، دار الکتب العربی‏، چاپ اول، بی‌تا؛ فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی‏، المحجة البیضاء فی تهذیب الإحیاء، ج 4، ص 140، قم، مؤسسه النشر الاسلامی‏، چاپ چهارم، 1417ق.

[14]. ابن طاووس، علی بن موسی، فلاح السائل و نجاح المسائل، ص 69، قم، بوستان کتاب، چاپ اول، 1406ق. «...قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص خَیْرُ ثِیَابِکُمُ الْبِیضُ فَلْیَلْبَسْهَا أَخْیَارُکُمْ وَ کَفِّنُوا فِیهَا مَوْتَاکُمْ فَإِنَّهَا مِنْ خَیْرِ ثِیَابِکُم»‏؛ «ألبسوها أحیاءکم و کفّنوا فیها موتاکم»، محجة البیضاء، ج 4، ص 140؛ طبری آملی، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ج 1، ص 497، بعثت، قم، چاپ اول، 1413ق.

[15]. کافی، ج ‏6، ص 441.

[16]. محجه البیضاء، ج 4، ص 141.

[17]. ابن حیون، نعمان بن محمد مغربی، دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام، محقق، مصحح، فیضی، آصف،‏ ج 2، ص 160، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ دوم، 1385ق. (عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص أَنَّهُ کَرِهَ الْحُمْرَةَ یَعْنِی مِنَ اللِّبَاس‏).

[18] نک: لباس و پوشش در سیره نبوی

[19]. «مَنْ لَبِسَ ثَوْباً یَشْهَرُهُ کَسَاهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ ثَوْباً مِنَ النَّار»؛ کافی، ج 6، ص 445.

[20]. همان.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها