جستجوی پیشرفته
بازدید
224727
آخرین بروزرسانی: 1402/07/10
خلاصه پرسش
تقوا یعنی چه؟
پرسش
تقوا یعنی چه؟
پاسخ اجمالی

تقوا نیرویى بازدارنده درونى در وجود انسان است که او را در برابر ارتکاب کارهای خلاف حفظ مى‌‏کند.

درجه بالای تقوا آن است که علاوه بر دوری از گناهان و حرام‌ها، از آنچه احتمال گناه‌بودن آنها می‌رود و از مکروهات نیز اجتناب شود. تقوا داراى مراحل، شاخه‌ها و آثاری است که در پاسخ تفصیلی به آنها خواهیم پرداخت.

 

پاسخ تفصیلی

"تقوا" در اصل از ماده "وقی یقی وقایه" به معناى قراردادن خویش در پناهگاه است.[1] و در اصطلاح شرع، به معناى خویشتن‌دارى در برابر گناهان می‌باشد. 

به عبارت دیگر تقوا نیرویى بازدارنده  است که به صورت یک ملکه نفسانی و نیروی درونی در انسان به وجود آمده و او را در برابر طغیان شهوات و ارتکاب کارهای خلاف حفظ مى‏‌کند. کمال تقوا آن است که علاوه بر دوری از گناهان و محرمات، از مشتبهات نیز اجتناب شود. 

در آیات و احادیث، تشبیهات فراوانى براى تقوا بیان شده که به بعضی از آنها اشاره می‌شود: 

1. زاد و توشه: قرآن تقوا را به زاد و توشه تشبیه کرده و آن را بهترین زاد و توشه شمرده و می‌فرماید:" توشه برگیرید پس به درستی که بهترین توشه تقوا است".[2] 

2. لباس:  و نیز آن را به لباس تشبیه کرده و تقوا را بهترین لباس دانسته است: " لباس تقوا، بهترین لباس براى شما است.[3] 

3. دژی نیرومند: امام علی(ع) می‌فرماید " اى بندگان خدا! بدانید که تقوا دژى مستحکم و غیر قابل نفوذ است".[4] 

4. مرکب راهوار: و نیز در کلام دیگری می‌فرماید: "تقوا مانند مرکبى راهوار است که کنترل آن در دست  سوارش بوده و او را تا دل بهشت پیش مى‏‌برد."[5] 

5. بعضى از بزرگان، تقوا را به حالت کسى تشبیه کرده‏‌اند که از سرزمینی پر از خار عبور مى‌‏کند و سعى دارد دامن خود را کاملا جمع‌ کرده و با احتیاط گام بردارد مبادا نوک خارى در پایش بنشیند، و یا به لباسش آسیب برساند.[6] از این تشبیه به خوبى استفاده مى‌‏شود که تقوا به این نیست که انسان انزوا و گوشه‌گیری را انتخاب کند، بلکه باید در دل اجتماع باشد و اگر اجتماع آلوده بود، خود را حفظ کند.[7] 

تقوا، نشانه ایمان به" مبدء" و "معاد" یعنى خدا و رستاخیز و معیار فضیلت و افتخار انسان و مقیاس سنجش شخصیت او در اسلام به شمار می‌آید.[8] 

از نظر قرآن "تقوا" نوری الاهى است که هر جا راسخ شود، علم و دانش‏ مى‌‏آفریند.[9]

  مراحل تقوا 

تقوا داراى مراحلی است. بعضى از بزرگان براى تقوى سه مرحله قائل شده‏‌اند: 

1- نگهدارى نفس از گرفتار‌شدن در دوزخ و عذاب جاویدان از طریق تحصیل اعتقادات صحیح. 

2- پرهیز از هر گونه گناه اعم از ترک واجب و فعل معصیت. 

3- خویشتن‌دارى در برابر آنچه قلب آدمى را به خود مشغول مى‏‌دارد و از حق منصرف مى‌‏کند، و این تقواى خواص بلکه خاص الخاص است.[10] 

شاخه‌های تقوا

 تقوا داراى شاخه‏‌ها و شعبه‌هاى متعددی است، که از آن میان می‌توان به شاخه‌های زیر اشاره کرد:

تقواى مالى و اقتصادى، تقواى جنسى، تقوای اجتماعى، تقواى سیاسى، تقوای اخلاقی و ...

انسان باتقوا شخصی است که تقوا را در تمام این جهات رعایت کند. 

آثار تقوا 

تقوا آثار مثبت زیادی در زندگی انسان دارد که به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم: 

1. انسان‌سازی: امام علی(ع ) می‌فرماید: تقوا یک ویژگی روحی و یک تربیت معنوی است که در پرتوش جان انسان ساخته و پرداخته می‌شود.[11] 

2. مسؤلیت‌پذیری: فرد باتقوا از زیربار مسئولیت‌های شرعی شانه خالی نمی‌کند، بلکه آنها را مشتاقانه می‌پذیرد و سختی‌ها و مشکلاتش را به جان می‌خرد و مسیر را هموار می‌کند. 

3. آزادگی: تقوا وسیله آزادی انسان از هر بندگی است کسی که دارای تقوا است در برابر شهوات به زانو در نمی‌آید؛ در برابر مقام و دیگر تمایلات نفسانی تسلیم نمی‌شود، بنابر این از هر هلاکتی در امان است. 

4. رستگاری در آخرت: تقوا کلید هدایت است و فرد باتقوا با انجام کارهای مثبت و گام برداشتن در مسیر هدایت، علاوه بر سعادت در دنیا به کسب پاداش‌های اخروی و ذخیره آن برای روز معاد موفق می شود.



[1]. راغب اصفهانى حسین بن محمد، مفردات فی غریب القرآن، ج1،ص 881 ماده،"وقی"؛ دارالعلم الدار الشامیة، دمشق، بیروت‏، 1412 ق‏.

[2] . بقره، 197، "وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوى".

[3] . اعراف، 26،" وَ لِباسُ التَّقْوى‏ ذلِکَ خَیْرٌ".

[4] . نهج البلاغه خطبه 157:"اعلموا عباد اللَّه ان التقوى دار حصن عزیز".

[5]. نهج البلاغه خطبه 16."... الا و ان التقوى مطایا ذلل، حمل علیها اهلها و اعطوا ازمتها، فاوردتهم الجنة ...".

[6] . ر.ک: ابو الفتوح رازى، حسین بن على‏، روض الجنان و روح الجنان فى تفسیرالقرآن، ج 1، ص 101 ، ‏بنیاد پژوهش هاى اسلامى آستان قدس رضوى‏، مشهد، 1408 ق؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏1، ص 80، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، تهران‏، 1374 ش‏.‏

[7] . تفسیر نمونه، ج ‏22، ص 204.

[8] . حجرات، 14،" إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ".

[9] . بقره، 282 " اتَّقُوا اللَّهَ وَ یُعَلِّمُکُمُ اللَّهُ ".

[10]. تفسیر نمونه، ج ‏22، ص 205؛ علامه مجلسى، بحار الانوار" ج 70، ص 136، مؤسسة الوفاء، بیروت - لبنان، 1404 هـ ق.

[11]. نهج البلاغه، خطبه متقین.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها