حوض كوثر

"كوثر" بر وزن "فوعل" وصفى است كه از "كثرت" گرفته شده و به معناى "خير كثير و فراوان" است. گستره‌‏ى معنايى اين واژه چنان وسيع و جامع است كه مصاديق بى‌‏شمارى از جمله "خير بى‌نهايت" را نيز مى‏‌تواند شامل شود. براى واژه‌‏ى "كوثر" كه در سوره‌‏ى مباركه كوثر آمده است، در تفاسير شيعه و سنى معانى بسيارى براىش ذكر شده است كه جملگى، از مصاديق همين خير كثيرند؛ مصاديقى مانند: 1. حوض و نهر كوثر...، 2. مقام شفاعت كبرا در روز قيامت، 3. نبوت، 4. حكمت و علم، 5. قرآن، 6. كثرت اصحاب و پيروان، 7. كثرت معجزات، 8. كثرت علم و عمل، 9. توحيد و ابعاد آن، 10. نعمت‌‏هاى خدا به پيامبر(ص) در دنيا و آخرت، 11. نسل كثير و ذريه فراوان كه در گذر زمان باقى بمانند. بى‏‌گمان اين فراوانى ذريه و باقى ماندن نسل پيامبر(ص) از وجود دختر والا گهر ايشان، فاطمه‌ی زهرا(س) نشأت گرفته است. پس بارزترين مصداق "كوثر" وجود مبارک حضرت زهرا(س) مى‏‌باشد. بيانگر اين حقيقت و شاهد اين واقعيت، شأن نزول و سياق آيات سوره‌ی كوثر است. آرى وجود فاطمه(س) منبع خير كثير است كه هم باعث ماندگارى رسالت پيامبر(ص) تا روز رستاخيز شده است و هم عامل جاودانگى نسل پاک او.[1]

از اين‌رو، با استناد به روايات مربوط به حوض كوثر و شأن نزول سوره‌‏ى كوثر و متن و سياق آيات، مى‌‏توان نتيجه گرفت: "كوثر" داراى دو مصداق بارز، يكى در دنيا و يكى در آخرت است. مصداق دنيوى آن كه همان "كوثر محمدى" است، فاطمه‌ی زهرا(س) است كه منشأ اولاد و ذريه‏ و نسل پاک پيامبر(ص) است، كه ايشان و ذريه‌‏ى او مردم را در دنيا از معارف و اخلاق و احكام و آداب الاهى سيراب نموده‌‏اند و مصداق ديگر آن كه "كوثر بهشتى" است، حوضى در بهشت است كه على(ع) و ديگر امامان معصوم(‏ع) ساقى آن مى‌‏شوند و كام تشنگان رهيده از صحراى محشر را سيراب مى‌‏نمايد.[2]

 برگزاری مراسم «شب یلدا» یا «شب چله» یکی از آیین‌های کهن ایرانی است که - مانند عید نوروز و جشن مهرگان - سابقه چند هزار ساله دارد. با ورود اسلام به ایران و پذیرش تعالیم این دین از سوی مردم این سرزمین، در جایی مشاهده نشده است که آیین کهن «شب یلدا»، مخالف با آموزه‌های دینی اعلام شده باشد.

در همین زمینه باید گفت؛ اساساً برنامه اسلام در مقابل آیین‌های محلّی و منطقه‌ای جوامعی که به اسلام گرویده و مسلمان شده‌اند، مبارزه با تمام سنت‌های آنان نبوده و نیست، بلکه نوع تعامل اسلام با فرهنگ‌ها و سنت‌ها، به مجموعه محتوای آنها بستگی دارد. اگر سنت و آیینی مخالف کرامت انسانی و آموزه‌های فرهنگ اسلامی باشد، بدیهی است که اسلام با آن مقابله کرده و آن‌را نمی‌پذیرد؛ مانند زنده به گور کردن دختران که فرهنگ رایج زمان جاهلیت اعراب بوده، و یا پرستش و احترام به آتش به عنوان خدایگان که در ایران کهن رواج داشت. اما اگر آن سنت و آیین، موافق و مطابق با آموزه‌های دین اسلام بوده، و یا دست کم در تضاد با آن نباشد، اسلام در مورد آنها مانعی ایجاد نخواهد کرد؛ مانند سنت دید و بازدید، هدیه دادن و صله رحم در عید نوروز ایرانیان.

آیین کهن شب یلدا(شب چله) نیز در زمره سنت‌هایی است که به خودی خود نه تنها نکوهیده نیست، بلکه از آن جهت که برنامه‌هایی؛ مانند صله رحم و رفتن به منزل بزرگان فامیل، نشستن پای صحبت‌های آنان و بیان خاطرات تلخ و شیرین بزرگ‌ترها، خواندن اشعار حکمت‌آمیز، رد و بدل کردن هدیه‌ها و ... در آن وجود دارد، در جای خود می‌تواند ارزش‌مند و مفید باشد.

با وجود این‌که در این شب هر دعایی را می‌توان خواند؛ اما به برخی از اعمال مستحب در این شب سفارش شده است:

پیامبر گرامی اسلام(ص) در عام الفیل، (سال 570 میلادی) در مکه مکرمه، در شعب ابی‌طالب منطقه‌ای در نزدیکی مسجد الحرام، دیده به جهان گشود.[1] اکثر محدّثان و مورّخان معتقدند که تولد پیامبر(ص)، در ماه ‏ربیع الاول بود، اما در روز تولد آن‌حضرت اختلاف دارند. معروف میان عالمان شیعه این است که آن‌حضرت، در روز جمعه، هفدهم ماه ربیع الاول، پس از طلوع فجر چشم به دنیا گشود، و مشهور میان اهل سنت این است که ولادت آن‌حضرت، در روز دوشنبه دوازدهم همان ماه اتفاق افتاده است.[2]

 یكى از مفاهیمی كه از نگاه ارزشی در قرآن كریم و آموزه‌‌های دینی به صورت وسیعى انعکاس یافته، موضوع «هجرت» است.

پیامبر اسلام(ص) با هجرت خود از مكه به مدینه از یک محیط محدود و خفقان‌‌‏آور به یک محیط آزاد قدم گذارد و از یک جامعه‌ی بسته و ایستا به جامعه‌‌‌ای باز و پویا نقل مکان کرد، و همین «هجرت» تاریخ‌ساز بود كه زمینه را براى رساندن پیام اسلام به گوش جهانیان آماده ساخت.

کتاب و مطالعه[1] آن به خودی خود شاید ارزشی نداشته، بلکه تنها به عنوان یک وسیله از وسائل اطلاع‌رسانی عمل می‌کند؛ زیرا اگر بتوان از راه شنیدن و دیدن به دانشی دست یافت، نیازی نیست که حتماً کتابی را نیز مطالعه کرد. با این وجود، در قرآن آیاتی وجود دارد که مردم را تشویق به بررسی خلقت خدا و نیز آثار گذشتگان کرده است که مطالعه کتاب، یکی از راه‌های عمل به این توصیه‌ها است. به برخی از این آیات[2] اشاره می‌شود:

بی‌گمان تشیع همان حقیقت راستین اسلام است که مؤسس آن پیامبر اسلام(ص) است و امت را به متابعت از علی(ع) و اهل‌بیت(ع) رهنمون شده است تا بتوانند از این در بر شهر علم محمدی راه یابند.
در زمان امام صادق(ع) شرایطی فراهم شد که امکان بیشتری برای ترویج علوم فراهم بود و معارف دینی فرصت بیشتری برای اظهار داشت.

امام علی بن الحسین(ع) بن علی بن ابی‌طالب، مشهور به «سجّاد» و «زین العابدین»،[1] چهارمین امام شیعیان است. آن‌حضرت در سال 38 هجری قمری در شهر مدینه به دنیا آمد.[2] او زمانی دیده به جهان گشود كه زمام امور در دست جد گرانقدرش؛ امام علی بن ابی‌طالب(ع) بود. سجاد(ع)، سه سال از خلافت علوی و خلافت چند ماهه عموی بزرگوارش؛ امام حسن مجتبی(ع) را درک كرد.[3] سید الساجدین تا سال 61 هجری قمری که نهضت عاشورای حسینی در کربلا به وقوع پیوست، یار و یاوری برای پدر بزرگوار خود امام حسین(ع) بود و در حماسه عاشورای سال 61 در کربلا نیز حضور داشت، اما به علت بیماری از تعرض نیروهای دشمن در امان ماند.[4]

محمّد بن علی بن الحسین(ع)، ملقب به باقر و کنیه ابو جعفر فرزند امام سجاد(ع) است. برخى روز تولد آن حضرت را در مدینه اول ماه رجب مصادف با روز جمعه می‌دانند.[1] اما برخى ديگر سوم صفر[2] دانسته‌اند.

پدر ایشان امام سجّاد(ع)، پیشوای چهارم شیعیان و مادرش «ام عبدالله» دختر امام حسن مجتبی(ع) است؛ لذا هم از جهت پدری و هم از جهت مادری فاطمی و علوی است.[3]

گاهی مشاهده می‌شود، از سوی افرادی القا می‌شود که با هجوم لشکر خلیفه دوم به ایران و شکست پادشاه ساسانی، دین اسلام به زور بر مردم ایران تحمیل شده است؛ لذا چنین دینی در این سرزمین، مشروعیت ندارد.
در پاسخ به چنین ادعایی باید گفت:
1. نه تنها ایرانیان به زور مسلمان نشدند، بلکه هیچ قوم، ملت و کشوری را نمی­توان با زور سر نیزه و با حمله‌ی مسلحانه مسلمان، مسیحی و... کرد.