شیعه چه می گوید(طبقه بندی موضوعی:منطق)
-
در مورد اصطلاح «جامع افراد و مانع اغیار» توضیح دهید؟
4826 1402/05/22 --- مشابه ---این اصطلاح به صورت خلاصه معنایش ان است که یک مفهوم و موضوع به‌گونه‌ای تعریف و تبیین شود که از یک طرف ، تمام مصادیق ان ، ذیل تعریف یادشده بگنجند و در طرف مقابل ، تعریف به گونه‌ای نباشد که جز مصادیق مرت
-
نسبت‌های چهارگانه منطقی را تعریف کنید؟
4868 1402/03/23 --- مشابه ---نسب اربعه یک اصطلاح منطقی است. بدین معنا که هرگاه دو مفهوم کلی از جهت مصادیقشان با هم مقایسه شوند ، به حصر عقلی یکی از این چهار نسبت ، بین انها برقرار خواهد بود: تساوی ، تباین ، عموم و خصوص مطلق ، و
-
با توجه به این‌که «اسم اشاره» مفهوم کلی را جزئی می‌کند، آیا خود اسامی اشاره، کلی هستند یا جزئی، و آیا معقول فلسفی هستند یا منطقی؟
3002 1401/11/02 معقول ثانیبه نظر می‌رسد از دو زاویه می‌توان به اسم‌های اشاره نگریست: یکی به لحاظ مفهوم ، و دیگری به لحاظ مصداق. به عبارت دیگر ، گاهی تنها به مفهوم این اسم‌ها توجه می‌شود ، و گاهی از این لحاظ مورد توجه قرار می‌گ
-
اصطلاح «قیاس مع الفارق» را توضیح دهید؟
8993 1401/08/22 --- مشابه ---اصطلاح قیاس مع الفارق ، زمانی به کار برده می‌شود که چیزی را تنها به دلیل شباهت جزئی و ظاهری که با چیز دیگر دارد ، کاملا شبیه به هم قرار داده و حکم واحدی را برای انها در نظر بگیریم ، بدون ان‌که به تفاو
-
«ثبوت شیء لشیء فرع لثبوت المثبت له». توضیح مختصری در ارتباط با این قاعده فلسفی و ناهمخوانی آن با ثبوت ماهیت برای وجود ارائه نمایید.
3648 1401/02/26 منطق ارسطو و دیالکتیکقاعده ثبوت شی لشی ، فرع ثبوت المثبت له که در کتاب‌های فلسفی به نام قاعده فرعیت معروف شده است ، به زبان ساده عبارت است از این‌که ثبوت یک چیز برای چیز دیگر تنها هنگامی می‌تواند صحیح باشد که ان چیز دیگر
-
آیا از راه برهان نمی‌توان به حقیقت یک شیء و یا به تعبیر منطقی، به حدّ آن دست یافت؟
1251 1401/02/19 منطقدر نگاه و نظر اهل منطق ، معرفت و شناخت حقیقت یک شی که حد ان به شمار می‌اید ، هرگز از راه برهان به دست نمی‌اید ؛ زیرا هر حدی نسبت به محدود خود همواره یک امر ذاتی به شمار می‌اید و چیزی که نسبت به یک شی
-
در مباحث منطقی؛ چرا جنس را یک ماهیت مبهمه می‌دانند؛ اما نوع را این‌گونه ارزیابی نمی‌کنند؟
2719 1401/01/21 معقول ثانیبیگمان جنس مانند دیگر کلیات منطقی در زمره‌ی معقولات ثانی به شمار می‌اید. در این مسئله نیز تردید وجود ندارد که بین این ماهیت و سایر ماهیات یک تفاوت اشکار وجود دارد. تفاوت بین ماهیت جنس با دیگر ماهیات
-
رئوس ثمانیه چیست؟ و چه فرقی با اجزای علوم دارد؟
18049 1400/11/27 موضوع علمرئوس ثمانیه معمول است که دانشمندان و نویسندگان در کتاب‌ها و قبل از وارد شدن در یک دانش ، هشت مطلب را در مورد ان علم به عنوان مقدمه بیان می‌کردند و معتقد بودند که دانش‌اموز با دانستن این مقدمات ، بهتر
-
نسبت کلی منطقی، طبیعی و عقلی با معقولات اولی، معقولات ثانی فلسفی و معقولات ثانی منطقی چیست؟
3718 1400/09/25 منطق و فلسفهدر نظر اهل منطق و فلسفه ، مفهوم کلی اقسام متعددی دارد ، و در یک تقسیم‌بندی و به یک لحاظ بر سه قسم است: کلی منطقی که همان مفهوم کلی است ؛ یعنی هر مفهومی که بر مصادیق متعددی صدق می‌کند. کلی طبیعی ؛ یعن
-
برهان افتراض چیست؟ و نحوه‌ی استدلال از طریق این برهان چگونه است؟
4937 1399/12/24 استدلال شناسیدلیل افتراض ، یا قیاس افتراض ، یا برهان افتراض ، یکی از روش‌ه ـ ای منط ـ قی اس ـ ت که در موارد متعددی به کار می‌رود ؛ یکی از کاربردهای ان ، اثبات برخی از اقسام شکل دوم و سوم قیاس است. [ 1 ] توضیح این
-
آیا «اصل امتناع اجتماع نقیضین» ساخته و پرداخته پروردگار بوده و خداوند قدرت تغییر آن‌را دارد؟
6168 1399/11/23 کلیاتاصل امتناع اجتماع نقیضین از بدیهیات است ؛ یعنی ذهن انسان ، در برخی موارد با تصور موضوع ، محمول و نسبت ، حکم به چنین امتناعی می‌کند. [ 1 ] بنابراین ، چنین قضایایی مخلوق انسان هستند و واضع این قضایا ذهن
-
مبادی یک علم چه تفاوتی با مبانی آن دارد؟
11124 1399/06/03 کلیاتمبادی و مبانی از نظر لغت ، معنای نزدیک به‌هم و نسبتا مترادف دارند. مبادی ، جمع مبدا به معنای اغاز ، محل اغاز ، اصل ، مقدمه ، اساس و مدخل است. [ 1 ] مبنا ، از ریشه‌ی بنی ، به معنای پایه و هر چه که بر
-
چرا بین دو مفهوم تناقض نیست؟ و چرا دو مفهوم متقابل در صدق قابل جمع نیستند، ولی در کذب قابل جمع‌اند؟
3423 1399/03/11 تعریف شناسیعلامه طباطبائی در پاورقی متن مذکور مطالبی بیان کرد که به نظر می‌رسد برای رفع ابهام متن مذکور ضروری است. وی می‌گوید: مقصود از این عبارت این است که اگر دو مفهوم متنافی و متقابل را فقط به لحاظ خود مفهوم
-
قضیه «الماهیة من حیث هی لیست الا هی»، قضیه‌ای موجبه است یا سالبه؟ محصله است یا معدوله؟ و در هر فرض، چه معنایی خواهد داشت؟
5657 1398/09/20 کلیاتقضیه تقسیمات گوناگونی دارد که یکی از تقسیمات ان ، تقسیم به موجبه و سالبه است ؛ زیرا قضیه به حسب رابطه یا این‌گونه است که یک رابطه - اعم از اتحادى یا تلازمى یا تعاندى - اثبات مى‌شود و یا چنین رابطه‌ای
-
مراد از «ممکنه خاصه» و «ممکنه عامه» چیست؟
5735 1398/09/11 تعریف شناسیاجمالا می‌توان گفت که هنگام سخن گفتن از امکان ، گاه معنای عامی را در نظر میگیریم که شامل ضرورت هم خواهد بود. مثلا اگر گفته شود: ممکن است خدایی وجود داشته باشد ، ممکن است فرشته‌ای وجود داشته باشد ، مم
-
«حمل ایجابی» و «حمل سلبی» چیست؟
19228 1398/09/05 تعریف شناسیقضیه اعم از این‌که حملیه باشد یا متصله و یا منفصله ، به سالبه و موجبه تقسیم می‌شود: اگر حکم در قضیه به نسبت دادن حمل حکم به بودن ، یا اتصال و یا انفصال باشد ، ان‌را موجبه می‌نامند. اگر حکم به نسبت دا
-
ارتباط واژه‌های «قضیه»، «مقدمه»، «صغری»، «کبری»، «نتیجه» و ... در منطق با یکدیگر چیست و چرا تمامشان با صیغه مؤنث مورد استفاده قرار می‌گیرند؟
23124 1398/08/22 تعریف شناسیدر اصطلاح اهل منطق ، به لفظی که دارای معنا باشد ، قول گفته می‌شود. اما اگر لفظی بی‌معنا بود ، ان‌را مهمل می‌خوانند. لفظی که دارای معنا است ، اگر فقط یک کلمه باشد به ان مفرد می‌گویند و اگر از دو ، یا
-
در منطق می‌گویند؛ طرفین نقیض باید وجودی و عدمی باشد، پس چگونه «لا انسان» که جنبه وجودی داشته و شامل تمام موجودات غیر از انسان می‌شود، نقیض «انسان» اعلام می‌شود که آن نیز دارای جنبه وجودی است؟!
5449 1398/08/21 منطقتناقض یکی از اقسام تقابل است و تقابل یکی از اقسام الفاظ متباینه است. بدین معنا که در نظر علمای منطق ، الفاظ به لحاظ معنا و مفهوم اقسامی دارد که یکی از اقسام ان تناقض است ؛ بنابراین تناقض میان مصادیق ن
-
رسم تام و رسم ناقص در علم منطق چه نوع تعریفی است؟
12137 1398/07/14 منطقالف رسم تام تعریفى است که از جنس قریب و عرض خاص تشکیل شود ؛ مانند تعریف انسان به: حیوان ضاحک ، یا حیوان کاتب ، یا حیوان متمدن . و مانند تعریف مثلث به: شکلى که مجموع زوایاى ان مساوى دو قائمه باشد . اب
-
«قضیه شرطیه منفصله» چیست و «منفصله حقیقیه»، «مانعة الجمع» و «مانعة الخلو» چه تفاوتی با هم دارند؟
36403 1398/07/11 منطقهرگاه حکم در قضیه شرطیه به انفصال باشد ، به ان‌که یک قضیه‌ای که دائر مدار نفی و اثبات است ، در واقع مرکب از دو قضیه شرطیه باشد ، ان‌را قضیه شرطیه منفصله می‌خوانند ؛ مانند قضیه این عدد یا زوج است یا فر
-
جهل بسیط چه تفاوتی با جهل مرکب دارد؟
31072 1398/07/10 منطقجهل و نادانی ، در مقابل علم و دانستن قرار می‌گیرد که به دو زیر مجموعه جهل بسیط و جهل مرکب تقسیم می‌شود. الف جهل بسیط بدین معنا است که انسان چیزى را نداند ، اما متوجه این جهل و نادانى خودش باشد ، مانن
-
به «قیاس شکل اول منطقی» اشکال وارد شده که نتیجه در کلیت کبرا وجود داشته و نتیجه جدیدی به دست نمی‌آید! پاسخ این اشکال چیست؟
4942 1398/03/26 قیاس اقترانی و استثنائیدر ارتباط با پرسش باید گفت که اندیشمندان علم منطق ، این اشکال را از طریق تفاوت بین علم اجمالی و علم تفصیلی حل کرده و می گویند: با ان که نتیجه در مقدمات به صورت اجمالی و مبهم وجود دارد ، اما نتیجه نهای
-
«دلالت ایجادی» چیست و چه فرقی با «دلالت حکایی» دارد؟
4852 1398/02/28 General Termsمعنای دلالت دلالت کیفیتی است در چیزی که اگر کسی ان کیفیت را بداند ، بدان وسیله منتقل به دانستن چیز دیگر می شود. و دارنده ان کیفیت را دلیل می نامند ؛ مانند وجود دود که دلیل بر وجود اتش است. [ 1 ] ب
-
کلمه «ذاتاً» در تعریف قضیه به چه معنا است؟
6251 1398/02/07 تعریف شناسیاهل منطق در تعریف جمله خبریه و قضیه می گویند: قضیه مرکب تام خبری است که ذاتا قابلیت صدق و کذب دارد . [ 1 ] و در توضیح قید ذاتا می گویند: چون اگر قید ذاتا را نیاوریم ، در این صورت ممکن است توهم شود ک
-
آیا می‌توان برای «جن» جنس و فصل منطقی ارائه داد؟ آیا شیطنت می‌تواند فصل گروهی از جن باشد که نوع آن در ابتدای خلقت با این فصل تحصل پیدا کرده باشد؟
7467 1397/11/24 جنشناخت حقیقت اشیا و اگاهی بر جنس و فصل واقعی انها ، بسیار دشوار است. بویژه موجوداتی مانند جن که غیر محسوس هستند ؛ به همین جهت تعریف های متعددی از جن شده است که شاید بهترین انها تعریف ملا صدرا باشد: جن
-
دلیل اختلاف منطقیین در اقسام و ضروب منتج شکل چهارم قیاس چیست؟
5382 1397/10/24 قیاس اقترانی و استثنائیبه نظر می رسد منشا اختلاف مرحوم مظفر با برخی از منطقیین در مورد ضروب منتج شکل چهارم ؛ اختلافشان با انها در شرایط این شکل است ؛ [ 1 ] و دلیل اختلاف در شرایط نیز این است که مظفر در بحث انواع قضایا تمام
-
تفاوت فهم و درک در چیست؟ آیا یکی ناظر به علم حصولی و دیگری ناظر به علم حضوری است؟
33973 1397/10/08 ادراک جزئیاتعلم حصولی و علم حضوری [ 1 ] هر چند در اصل علم بودن مساوی اند ، ولی دو نوع متفاوت از علم اند ؛ چنان که عقل نظری و عقل عملی نیز تفاوت دارند. [ 2 ] دو واژه درک و فهم در اصطلاح و کاربرد عمومی و بر اساس
-
کلیت «مقدمات برهان» با کلیت «قیاس» چه تفاوتی دارد؟
5382 1397/09/21 قیاس اقترانی و استثنائیمنطق دانان در باب قیاس و قضایا می گویند: اگر موضوع قضیه یک شخص باشد ، ان قضیه را قضیه شخصیه مى خوانند ، و اگر یک معنای کلی باشد سه حالت خواهید داشت طبیعیه ، مهمله و محصوره ؛ چرا که یا این معنای کلی و
-
آیا قضیه «اعتقادات باید به بدیهیات منتهی شود»، خود قضیه‌ای بدیهی است یا نظری؟
4948 1397/07/16 کلاماصطلاح بدیهی دو کاربرد دارد: گاهی بدیهی به قضیه ای اطلاق می گردد که برای تصدیق ان ، نیازمند فکر و نظر نباشیم ؛ [ 1 ] و گاهی به اولیات نیز گفته می شود. اولیات قضایایی اند که تصور موضوع و محمول یا طرفین
-
منظور از ایساغوجی در علم منطق چیست؟
7674 1397/02/26 کلیاتایساغوجى اصطلاح منطقى است [ 1 ] که برخی می گویند ، این کلمه مرکب و از سه جز است. 1. ایس ، 2. اغو ، 3. اجى. معناى جز اول تو ، معناى جز دوم من و معناى جز سوم ان جا می باشد ، اما بعدها از معناى اصلى خود
-
حصر عقلی و حصر استقرایی به چه معنا هستند؟
16726 1397/02/23 کلیاتاصطلاح حصر ، بیشتر در علوم ادبی کاربرد دارد ، و عبارت از اختصاص دادن چیزی به چیز دیگر است به طریق مخصوص. [ 1 ] به عبارت دیگر ، اثبات حکمی برای موردی معین و نفی ان حکم از موارد دیگر است. [ 2 ] در علم
-
تفاوت «پاسخ نقضی» با «پاسخ حلی» چیست؟ این بحث در دانش اصول مطرح می‌شود یا در دانش منطق؟!
15814 1396/12/13 کلیاتپاسخ نقضی همانگونه که از نام ان پیدا است ، به این معنا است که برای رد یک استدلال ، حداقل یک مورد نقض برای ان پیدا و بیان کرد. اما پاسخ حلی ان است که جهات نقص استدلال طرف مقابل ، اشتباهات و مغالطه های
-
مقصود از «عرض ذاتی» در تعریف «موضوع علم» چیست؟
22112 1396/11/30 مبانی فقهی و اصولیبحث عرض ذاتی از مباحثی است که در علومی ؛ مانند ؛ فلسفه و اصول فقه به صورت مفصل بررسی شده است که مقصود از ان در تعریف موضوع علم ، ویژگی هایی است که به صورت دائمی و بدون وساطت امری اخص ، بر شی حمل می گر
-
آیا «نوع منطقی» در جواب «ما هو»، واقع می‌شود؟ در این صورت، آیا چنین جوابی «حد تام» محسوب می‌شود؟
5805 1396/09/26 کلیاتنوع منطقی ، تمام حقیقت مشترک بین افرادی است که فقط از نظر عدد متکثر بوده ، اما از نظر ماهیت یکی هستند. به بیان دیگر ، نوع ، مفهوم کلی برای ماهیت افراد متحد الحقیقه است ؛ مثلا اگر سؤال شود از حسن و عب
-
معنای اصطلاحات منطقی «سفسطه» و «مغالطه» چیست؟
173422 1396/08/21 کلیاتالف. سفسطه دانشمندان علم منطق در تعریف سفسطه می گویند: سفسطه ، قیاسی است که در ان از قضایای وهمی وهمیات استفاده شود ؛ و غرض از ان به غلط انداختن طرف مقابل و یا اسکات او باشد. قضیه وهمیه در نظر انان
