اصطلاحات و مدخل ها
-
قاعده فراغ ، قاعده تجاوز
1906 اصطلاحات فقهی - اصولی
یکی از قواعد فقهی پُرکاربرد در ابواب مختلف فقه؛ «قاعدهی فراغ» است. معنا و مفهوم این قاعده آن است که انسان عاقل و آگاه هرگاه عملى را انجام داده و سپس در كيفيت آن شک كند كه آيا آن عمل را صحيح به جا
-
قاعده میسور
2011 اصطلاحات فقهی - اصولی
در مواردی اگر انجام تکلیفى به صورت کامل، دشوار یا ناممکن بوده، اما بهجا آوردن بخشى از آن امکانپذیر باشد، باید تا همان اندازه که ممکن است به تکلیف عمل شود. این اصل در فقه و اصول به «قاعده میسور»
-
قبح عقاب بلا بیان
1594 اصطلاحات فقهی - اصولی
قاعده «قبح عقاب بلا بيان»، قاعدهای عقلى بوده و مبتنى بر پذيرش «حسن و قبح عقلى» میباشد و معنایش آن است كه كيفر و مجازات كسى كه اطلاع از د
-
قبر ، آرامگاه ، گورستان
7690 سرفصلهای قرآنی
قبرستان جایی است که ادیان و جوامعی که به دفن انسانها بعد از مرگشان معتقدند، اموات خود را در آنجا به خاک میسپارند. در دین قدرت ، قوت ، طاقت ، توان ، وُسع
19167 سرفصلهای قرآنی«قدرت»، به معنای توانایی موجودات در انجام کارها است. خدای متعال نیز از اینرو که به انجام هر کاری توانا بوده و هیچگونه ناتوانی و عجز در او وجود ندارد، قادر خوانده میشود و در حقیقت، قادر مطلق تن
- قرآن
19343 سرفصلهای قرآنیخداوند همراه با برخی پیامبران الهی، کتابهای آسمانی را نیز نازل میکرد که افراد باایمان با استفاده از آنها به مسیر درست رهنمون شوند. کتابهایی چون تورات، قربان ، قربانی ، عید قربان ، عید اضحی
5070 سرفصلهای قرآنیواژه «قربان» به هر چیزی گفته میشود که برای نزدیکشدن به یک فرد تقدیم میشود، اما بیشتر در ارتباط با «ذبح» و قربانیکردن حیوانات مورد استفاده قرار میگیرد که در همین
- قرعه ، قرعهکشی
2229 اصطلاحات فقهی - اصولیقرعه از جمله قواعد معروفی است كه در بسيارى از ابواب فقه - چه در منازعات چه در غير منازعات - به كار میرود و اندیشمندان دانش فقه در موارد فراوانی به آن تمسک کردهاند.
اين قاعده، هم داراى م
- قرة (عثمان) بن أبی قرة غفاری
1607 شخصیتها- قریش
- قریه
9580 سرفصلهای قرآنی«قريه» در اصل نام براى محلى است كه مردم در آن جمع میشوند، و گاهى به خود انسانها که ساکنان آنجا هستند نيز به کنایه، «قريه» گفته میشود؛ بنابر اين، قریه مفهوم گستردهاى دارد كه شامل شهرها و نیز رو
- قسامه
1596 اصطلاحات فقهی - اصولیمعنای «قسامه» در لغت و فقه؛ سوگندهایی است که بین اولیای مقتول تقسیم میشود، و یا جمعی که بر چیزی قسم میخورند تا حقی را بگیرند.
مبدأ تشريع قسامه، زمان پيامبر اسلام(ص) بود. حكمت آن، محفوظ ما
- قساوت ، سنگدلی
3259 سرفصلهای قرآنی«قساوت» از ریشه «قَسَوَ» در لغت به معنای غلظت، شدّت و صلابت است. و «قسوة» به معنای رفتن نرمى و دلسوزی از دلها است. «قساوت قلب»، یا همان «سنگدلی»، گاهی در رابطه بین انسان و خدا است که در این صورت
- قسم ، حلف ، سوگند
18290 سرفصلهای قرآنیواژههای «قسم» و «حلف» در زبان عربی مترادف کلمه «سوگند» در زبان فارسی میباشد که عبارت از ادعا، اقرار و اعترافی است که شخص خدا، بزرگ و یا هرچیز مورد علاقهاش را شاهد میگیرد تا درستی گفتار خود را
- قصاص
- قصد رجا (قصد رجاء)
19748 اصطلاحات فقهی - اصولیدر انجام یک عمل شرعی گاه مستند انجام آن، منبعی مورد اعتماد و قابل پذیرش است و گاه منبع چندان قابل اعتمادی برای این عمل شرعی (نماز مستحب، دعا، زیارت و ...) وجود ندارد که در این صورت اگر شیوه و محتوا
- قضا و قدر
10040 سرفصلهای قرآنی«قضا و قدر» یکی از مباحث کلامی است. «قضا» یعنی حکم، قطع و حتمیت. در نظام آفرینش، موجودات مادی از چندین راه ممکن است به وجود بیایند، به عنوان مثال اگر به خانه شما از چند کوچه راه باشد، ورود به خانه
- قطب عالم امکان
3357 اصطلاحات عرفانیقطب به معنای سنگ زیرین آسیاب است که سنگ بالا بر روى آن میچرخد و امام علی(ع) در خطبهای خود را به آن تشبیه فرموده است. امروزه تعبیر «قطب عالم امکان» برای امام زمان(عج) مورد استفاده قرار میگیرد و
- قلب (دل)
21558 سرفصلهای قرآنیآنچه با نگاهی مادی به عنوان قلب شناخته میشود، جسم صنوبری شکلی است که در میان قفسههای سینه انسانها قرار دارد.
اما با بررسی تمام مواردی که از واژه «قلب» و مشتقات آن در قرآن کریم استفاده ش
- قلب سلیم
2436 سرفصلهای قرآنی«قلب» گاه به جسم مادی درون سینه انسانها گفته میشود، اما در گفتارهای دینی و معنوی بیشتر از قلبی سخن گفته میشود که با روح انسان در ارتباط است. در همین راستا «قلب سل
- قلم
1828 سرفصلهای قرآنیقلم وسیلهای است که با استفاده از آن، دانش از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود.
در قرآن کریم نیز سورهای به نام «سوره قلم» وجود دارد که سوره شصت و هشتم قرآن به شمار آمده و دارای 52 آیه میباشد
- قم
2606 مکانها و مناطقشهر قم یکی از شهرهای مذهبی و زیارتی ایران اسلامی است. وجود مرقد مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) در این شهر باعث شده که از گذشتههای دور تا به امروز این شهر مورد توجه شعیان
- قمر ، ماه ، شق القمر
5765 سرفصلهای قرآنیماه جرمی آسمانی است که گرد زمین میچرخد و با استفاده از نور خورشید، شبهای زمین را تا حدودی روشن میسازد. در ضمن نشانهای برای شناخت روزهای ماه است و به همین دلیل، نا
- قناعت
2202 اصطلاحات اخلاقی«قناعت» در لغت به معنای بسنده کردن به مقدار کم، از کالای مورد نیاز، و رضایت به چیزی است که نصیب شخص میشود. در احادیث اما گاهی کلمهی قناعت به معنای مطلق رضایت به کار رفته است.
در علم ا
- قیامت
3125 سرفصلهای قرآنیقیامت نام دیگری از معاد و رستاخیز است که برای همه انسانها رخ میدهد.
ذیل سرفصل «معاد» میتوانید پاسخهای مرتبط با روز قیامت را بی
- قیدار
1696 پیامبرانقیدار(قیذار) فرزند حضرت اسماعیل(ع) از همسری به نام «هاله» است که دلیل قطعی بر پیامبری ایشان وجود ندارد، اما بر اساس برخی گزارشها او فرزند بزرگ پدرش و نیز وصی او بود که مردم را به توحید دعوت میکرد
- قیس بن مسهر
2322 شخصیتها«قیس بن مسهر» نام یکی از اصحاب امام حسین(ع) است که وظیفه نامهرسانی را چندین بار از طرف حضرتشان بر عهده گرفته و در نهایت در یکی از همین مأ
- کاد
1622 پیامبراندر گزارشهای تاریخی از پیامبری به نام کاد(ع) یاد شده است که همعصر با پیامبرانی؛ مانند ناتان(ع)، داوود(ع)، کاهن ، کهانت
2730 سرفصلهای قرآنی«کهانت» یعنی ادعای دانستن اسرار دنیا و عالم غيب، با ادعای ارتباط با موجودات ماورایی. و «کاهن» به کسی گفته میشود که در نظر برخی عوام، دارای الهام و قدرتی مرموز و خارق العاده بوده، و با الههها و
- کتاب مکنون
1989 سرفصلهای قرآنیخداوند با تعبیر «کتابٌ مکنون» یکی از ویژگیهای قرآن کریم را آن میداند که پوشیده و مستور است؛ چراکه این کتاب مقدس پيش از فرود آمدن در عالم طبيعت، در کتاب مکنونی، مخفى و از نظرها مستور بود. بسیاری
- کثیر بن عبدالله شعبی
1424 شخصیتهابر اساس گزارش بسیاری از منابع تاریخی، کثیر بن عبدالله(عبیدالله) شعبی از افراد برجسته سپاه عمر بن سعد بود و از طرف او مأمور مذاکره با امام حسین
- کذب و تکذیب (دروغ و دروغ پنداری)
33513 سرفصلهای قرآنی«كذب» و «دروغ» به معناى گفتار و یا رفتاری است که مطلب خلاف واقعی را به دیگران منتقل کند.
و «تكذيب» به معنای دروغ پنداشتن سخن دیگران است که در مواردی خود نیز نوعی دروغگویی است، زمانی که شخص
- کردوس بن زهیر
1559 شخصیتهاکردوس بن زهیر که نامهای دیگری نیز برای وی ذکر شده است، شهیدی از شهدای کربلا میباشد که به همراه برادرش کرسی
2748 سرفصلهای قرآنیواژه «کرسی» در معانی گوناگونی چون تخت پادشاهی، علم، دانش، ملک، قدرت باری تعالی و تدبیر او مورد استفاده قرار گرفته است. اين كلمه در قرآن کریم دو بار تکرار شده، با اين تفاوت كه در يكى، مصداق خارجى ما
- کسالت ، تنبلی، بیانگیزگی
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
پرسش های اتفاقی
-
با توجه به اینکه انسانها نمیتوانند بیش از چند روز بدون آب زنده بمانند، آیا این گزارش پذیرفتنی است که ام ایمن به پاسداشت خدمتش به حضرت زهرا(س) تا چندین سال نیاز به نوشیدن آب نداشت؟!
2240 حدیث 1400/10/01بر اساس گزارش برخی منابع هنگامی که حضرت فاطمه(س) به شهادت رسید، «ام ایمن» سوگند خورد که در مدینه نماند؛ چون طاقت نداشت که جای خالی حضرتشان را مشاهده کند؛ از اینرو عازم مکه شد، در میان راه هنگامی که به تشنگی شدیدی ...
-
آیا در قیامت، توقف ائمه اطهار(ع) به مدت 50 هزار سال برای شفاعت، اذیت و آزار آنان را به دنبال نخواهد داشت؟
12014 شفاعت 1393/03/13در پاسخ به این سؤال دو نکته را متذکر میشویم: 1. حوادث و ویژگیهای عالم قیامت را نباید با مسائل و ویژگی عالم دنیا قیاس کرد. به بیان دیگر؛ نباید ویژگیهای عالم دنیا را معیار بنیادی و تنها ملاک برای شناخت حوادث قیامت دانست، و در نتیجه ...
-
آیا کشیدن مسح سر، باید از فرق سر و از بالا به پایین و با دست راست باشد؟
186934 کیفیت وضو 1389/05/19فتوای مراجع عظام تقلید، درباره اندازه مسح سر چنین است:[وقتی سر را به چپ، راست، عقب و جلو تقسیم کنیم] یک قسمت از چهار قسمت سر، که مقابل پیشانى است جاى مسح مىباشد و هر جاى این قسمت را به هر اندازه مسح کند کافى است. اگر چه احتیاط ...
-
بر اساس روایات، آیا روزه دوشنبهها و پنجشنبهها ویژگی خاصی دارد؟
31258 درایه الحدیث 1394/03/09گفتنی است که حکم کلّی استحباب روزه، مقید به روز خاصی از هفته نیست، اما در مورد ویژگی دوشنبه و پنجشنبه در میان روزهای هفته تقریباً عموم اهل سنت، روزه این دو روز را دارای استحباب بیشتری میدانند، اما صاحبنظران شیعی در این مورد نظریات مختلفی مبنی بر ...
-
معنای تسنیم چیست؟ آیا در قرآن و روایات چنین لفظی وجود دارد؟
73745 تفسیر 1391/05/07«تسنیم» از ریشه «سنم» به قسمت بالای هر چیزی می گویند.[1] واژه «تسنیم» یک بار در قرآن کریم آمده است، آن جا که می فرماید: «وَ مِزاجُهُ مِنْ تَسْنیم»،[2] این واژه در آیه بعد چنین معنا شده است: «عَیْنًا ...
-
مختصری از زندگینامه حضرت اسماعیل(ع) را بیان کنید.
12210 اسماعیل 1398/09/16حضرت اسماعیل(ع) فرزند بزرگ حضرت ابراهیم(ع) و هاجر(س) است. تاریخ دقیق تولد اسماعیل(ع) – مانند تاریخ تولد پدرشان ابراهیم(ع) - مشخص نیست.در مورد همسران ایشان گزارش شده است که نام همسر اولشان «عمارة بنت سعید بن أسامة بن أکیل» و نامهای همسر دیگرشان؛ «السیدة بنت مضاض ...
-
قاعده «دفع ضرر محتمل» چیست؟ و چه کاربردی دارد؟
18891 General Terms 1398/02/21مفهوم اولیه این قاعده آن است که اگر در جایی ضرر یقینی وجود نداشته و تنها احتمال ضرر وجود داشته باشد، باز هم باید برای جلوگیری از آن اقدام کرد. با ذکر این مقدمه باید گفت؛ از ادلهی حجیت مطلق ظن این است که «ظن به حکم»، ...
-
آیا «اصل امتناع اجتماع نقیضین» ساخته و پرداخته پروردگار بوده و خداوند قدرت تغییر آنرا دارد؟
6351 کلیات 1399/11/23اصل امتناع اجتماع نقیضین از بدیهیات است؛ یعنی ذهن انسان، در برخی موارد با تصور موضوع، محمول و نسبت، حکم به چنین امتناعی میکند.[1] بنابراین، چنین قضایایی مخلوق انسان هستند و واضع این قضایا ذهن انسان است. در واقع این خاصیت ذهن انسان است که ...
-
«تفسیر تخصصی قرآن» به چه معنا است؟
7190 علوم قرآنی 1394/05/27«تفسیر» در اصطلاح علوم قرآنی؛ یعنی روشن کردن مفاهیم و معانى آیات قرآن.[1] برخی اندیشمندان رشتههای مختلف علوم اسلامی از منظر و دیدگاه رشته تخصصی خود به تفسیر قرآن کریم پرداختهاند که به چنین تفاسیری، تفسیر تخصصی قرآن گفته میشود؛ مثلاً: 1. ادیبان از ...
-
آیا حضرت زینب(س) پس از دیدن سر برادرشان، پیشانی خود را به چوبه محمل زدند؟ آیا این ماجرا میتواند تأییدی بر جواز قمهزنی باشد؟
40572 تاریخ 1387/11/09جریان «سر به چوبه محمل زدن حضرت زینب(س)» که در برخی کتابهای روایی از مسلم جَصّاص(گچکار) نقل شده است، با توجه به تحقیق انجام گرفته؛ از نقل چندان قابل اعتمادی برخوردار نبوده و با فرض پذیرش نیز مشخص نیست حضرت زینب(س) در آن شرایط سخت و بحرانی، به ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
890358 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
785465 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
752001 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
674063 Practical 1390/07/12نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
655730 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
646810 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
595744 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
579309 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
563532 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
-
اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
563128 Laws and Jurisprudence 1387/09/23دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
- قرآن