اصطلاحات و مدخل ها
-
اسباب و مسببات
4787 اصطلاحات فلسفی
«اسباب و مسبّبات» اصطلاحی فلسفی و اصولی است؛ بدین معنا که در نظام هستی، هر سببی از مسبّب خود پیروی میکند؛ مانند قانون ریاضی که مثلاً نتیجه دو ضرب در دو، به طور اتوماتیک و خودکار میشود چهار، و این
-
استحاضه
1712 اصطلاحات فقهی - اصولی
خونی که از رحم بانوان خارج میشود از دیدگاه فقهی به سه گروه «حیض»، «نفاس» و «استحاضه» تقسیم میشود و «خون استحاضه» به هر خونی گفته میشود که از رحِم زن خارج شده و خون زخم و جراحت نبوده و نیز خون حی
-
استحباب ، مستحب
3590 سرفصلهای قرآنی
استحباب در لغت به معنای دوست داشتن و برتریدادن یک چیز بر چیز دیگر است و در قرآن کریم نیز به همین معنا آمده است؛ اما در فقه، به عنوان یکی
-
استخاره
2879 روایات و ادعیه
استخاره عبارت است از درخواست خیر از خداوند. به عبارت روشنتر، استخاره یعنی آنکه انسان در هر كارى که تصمیم به انجام آن را دارد، از خداوند طلب خير کند و بخواهد كه خدا خوبى دنیا و استدراج، املاء، امهال (مهلتدادن)
6467 سرفصلهای قرآنی«استدراج»، عبارت از آن است كه شخص به تدريج و مرحله به مرحله گرفتار شود، بدون آنکه خودش متوجه این انحطاط شود. يكى از سنتهاى الهى در مقابلهی با بدكاران استدراج است. بدين معنا كه آن
- استصحاب
2789 اصطلاحات فقهی - اصولییکی از مباحث مهم اصول فقه، اصول عملیه است و اصل «استصحاب» در میان این اصول از جایگاه ویژهای برخوردار است.
«استصحاب» از ماده «صحب» در لغت به معنای همراه داشتن است. حکم به ا
- استغاثه
1602 سرفصلهای قرآنیواژه «اِستغاثه» مصدر باب استفعال از ريشه «غ،و،ث» به معناى طلب یار و فريادرس و استمداد در حال شدّت و محنت، و كمکخواهى از خدا و نیز بندگان او ، هنگام بلا و رنج و گرفتارى است.
همچنین «اس
- استغفار
10955 سرفصلهای قرآنی«استغفار» از ریشه «غفر» در لغت به معنای «پوشش»، «محو» و «پاک» کردن است، اما در اصطلاح معارف دینی به معنای درخواست زبانی یا عملی آمرزش و تقاضای پاک کردن گناهان از پیشگاه خداوند میباشد که در نهایت
- استقراء ، استقراء تام ، استقراء ناقص
2591 اصطلاحات منطقی«استقراء» يكى از اقسام سهگانه حجت و استدلال است. و آن استدلالى است كه در آن از مطالعهی امور جزئى به نتيجهاى كلى دستيابند. مثلا از ملاحظهی حيوانات مختلف كه هريک هنگام جويدن غذا فکّ پایین را ح
- اسحاق بن مالک (اشتر)
1516 شخصیتهاتنها در برخی منابع متأخر ادعا شده که مالک اشتر فرزندی به نام اسحاق داشت که در میان
- اسراف ، تبذیر
6049 سرفصلهای قرآنیاسلام دینی است که برای تمام زوایای زندگی بشر برنامه دارد و تعادل در همهی امور را به پیروان خود توصیه مینماید. از طرفی استفاده و بهرهی مشروع از نعمتهاى الاهى و زیباییهاى زندگى را جایز دانسته،
- اسطوره ، اساطیر
1877 سرفصلهای قرآنیواژهی«اساطير» در لغت به معناى سخنان باطل و احاديث خرافى، و مفرد آن «اسطوره» است. اسطوره امّا در اصطلاح، به افسانههاى بدون حقيقت كه از گذشتگان نقل و در كتابها ثبت و ضبط شده است، گفته میشود. به
- اسفار اربعه (سفرهای چهارگانه)
2111 اصطلاحات عرفانیعارفان سفر معنوی را دارای چهار مرحله میدانند؛ این مراحل به «اسفار اربعه» معروف است؛ سفر اول: سفر از خلق به سوی حق است؛ به این معنا که اسلام ، مسلم ، مسلمان
15345 سرفصلهای قرآنیاسلام در قرآن کریم و دیگر منابع دینی به معنای پذیرفتن و گردننهادن در برابر حق و حقیقت است که در مقابل « اسم اعظم
3932 اصطلاحات عرفانی«اسم اعظم» بزرگترین نام خدای متعال است. در اینکه حقیقت «اسم اعظم»، چیست؟ برخی آنرا از جنس حروف و الفاظ دانسته، اما بسیاری از اندیشمندان دینی معتقدند که علم به «اسم اعظم» تنها به معنای دانستن و
- اشاعره
2383 فرقهها، مذهبها، گروههابه پیروان مکتب فکری ابوالحسن اشعری «اشاعره» گفته میشود. در اواخر قرن چهارم هجری ابوالحسن اشعری به دلایلی؛ از جمله ناتوانی معتزله از پاسخ
- اصحاب الفیل ، عام الفیل
1292 سرفصلهای قرآنیچند دهه قبل از ظهور اسلام و به نقل مشهور در سال تولد پیامبر اسلام(ص)، شخصی به نام ابرهه که سپاهیان او فیلسوار بودند، به قصد تخریب
- اصحاب أخدود
2285 سرفصلهای قرآنی«اخدود» به معناى گودال بزرگ يا «خندق» است. در قرآن کریم به «اصحاب اخدود» اشاره شده که مفسران در ارتباط با آن معتقدند که کافران شکنجهگر، خندقهاى بزرگی مملو از آتش ایجاد میکردند تا مؤمنان را در آن
- اصحاب شمال
5082 سرفصلهای قرآنی«اصحاب شمال» در اصطلاح قرآنی به کسانی گفته میشود که کردارشان زشت بوده و در نتیجه، نامه اعمالشان در روز قیامت به دست چپشان داده میشود.«
در قرآن کریم و دیگر منابع اسلامی، ویژگیها و مجازات
- اصحاب صفّه
- اصحاب یمین
6003 سرفصلهای قرآنی«اصحاب يمين» در اصطلاح قرآنی به کسانی گفته میشود که کردارشان نیک بوده و در نتیجه، نامه اعمالشان در روز قیامت به دست راستشان داده میشود.
از این افراد با عنوان «أصحاب المیمنة» نیز یاد شده و
- اصل تیغ اوکام
1872 اصطلاحات فلسفیاصل «تیغ اوکام»، اصلی منسوب به «ویلیام اوکام»، منطقدان و فیلسوف انگلیسی است. اوکام در قرن ۱۴ میلادی، اصلی را مطرح کرد که به نام «تیغ اوکام»، «اُستُرهٔ اوکام»، «اصل امساک»، یا «اصل اختصار تبیین» شن
- اصول فقه
1333 اصطلاحات فقهی - اصولیاصول فقه، دانشی است که در آن از قواعدی بحث میشود که نتیجهی آن قواعد در استنباط حکم شرعی مورد استفادهی فقیه قرار میگیرد.
پیشین
- اطاعت
10757 سرفصلهای قرآنیدر فرهنگ قرآنی اطاعت به معنای پيروىنمودن از اوامر و نواهى خداوند است.
اطاعت ظاهری گاه حتی بدون قصد قربت نیز امکانپذیر است، اما مراد از «امتثال» که در اصول ف
- اطلاعات ، جاسوسی
1457 سرفصلهای قرآنی«جاسوس»، از مادهی «جسّ»، در لغت به معنای تفتیش و باخبر شدن و اطلاع پیدا کردن پنهانی از باطن اشیاء و کارهای مردم، همراه با دقت و ظرافت خاص است. و غالباً نیز در شر و بدی استعمال میشود؛ به همین دلیل
- اطوار دل
1795 اصطلاحات عرفانیرجوع کنید: «اطوار سبعه».
- اطوار سبعه
2903 اصطلاحات عرفانی«اطوار» جمع «طَوْر» به معنای حالت و کیفیت است که در اصطلاح عرفانی به جلوهها و مظاهر دل گفته میشود و از این رو به «اطوار دل» نیز مشهور است.
این اصطلاح برگرفته از آیه 14 سوره نوح است.
- اعتکاف
3508 اصطلاحات فقهی - اصولی«اعتکاف» در لغت به معنای اقامت کردن و ماندن در جایی و ملازم بودن با چیزی است که میتواند در مسیری مثبت و یا منفی مورد استفاده قرار گیرد. در شرع مقدس اسلام، اعتکاف به معنای اقامت در مکانی مقدس به م
- اعجاز ، معجزه
31560 سرفصلهای قرآنیبیشتر آنچه خداوند در اختیار بشر قرار داده، حاوی نوعی اعجاز بوده و آنان توانایی آوردن مشابه آن را ندارند و از این رو به عنوان نمونه پروردگار در سوره روم، مواردی چون ازدواج، اعجاز قرآن
884 سرفصلهای قرآنیقرآن کریم کتابی است که از طرف خداوند و برای هدایت مردم بر حضرت محمد(ص) نازل شده است.
این کتاب
- اعیان ثابته
2284 اصطلاحات عرفانی«اعیان ثابته» همان صور ماهیات و کثرات تفصیلی است که در «تعیّن ثانی»، معلوم حق قرار میگیرند. به بیان دیگر؛ صور علمی حق در «تعیّن ثانی» را که به نحو معلومات تفصیلی بوده و در واقع چیزی جز همان ماهیا
- افعال قلوب
2071 ادبیاتاز نواسخ مبتدا و خبر -که سبب تغییر معنایی و اعرابی آنها میشوند-، افعال قلوباند. دلیل نامگذاری این افعال به «افعال قلوب» آن است که معنایشان وابسته به قلب (تغییر) است؛ یعنی این اف
- افعال مقاربه
1851 ادبیاتدر ادبیات عرب به افعال «کَادَ- کَربَ- أَوشَکَ- عَسَى- حَرَى- اخْلَوْلَقَ- أنْشَأَ- طَفِقَ- عَلِقَ- أَخَذَ- هَبَّ- بَدَأ- ابْتَدَأ- جَعَل- قَامَ– انْبَرَى» افعال مقاربه که به معنای
- افعال ناقصه
2916 ادبیات«فعل ناقص» به فعلی گفته میشود که به تنهایی دلالتش تامّ نبوده و نیازمند جزء دیگری است که دلالت آنرا تمام نموده و به آن معنا ببخشد. به عبارت دیگر، «فعل ناقص» را میتوان فعلی دانست
- افق اعلی
1316 سرفصلهای قرآنی«افق اعلى» اصطلاحی قرآنی است که تنها یکبار در سوره نجم آمده، و بر اساس برخی تفاسیر، منظور از آن، افق مشرق است.
میگويند: جبرئيل هميشه به صورت انسان بر پیامبر(ص) نازل میشد، حضرت از او خوا
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
پرسش های اتفاقی
-
اشعار عمار به هنگام بنای مسجدی که پیامبر (ص) می ساخت، چه بوده است؟
9274 تاريخ بزرگان 1386/09/20مجلسی در بحار الانوار می نویسد: هنگامی که رسول خدا (ص) به همراه یارانش در حال ساخت مسجد بودند، یکی از صحابه با لباس شیک و ژست خاص، از آن جا می گذشت، عمار بن یاسر با دیدن این صحنه اشعاری را سرودند که بدین مضمون است: هرگز مساوی نیستند ...
-
آیا از نظر اسلام با سند زدن می توان صاحب زمین های بدون مالک شد؟
30065 Laws and Jurisprudence 1388/04/06زمین هایی که ممکن است در شهر یا روستا در بین مناطق مسکونی پیدا شود و مالک و صاحب آنها معلوم نباشد اصطلاحا به آنها اراضی مجهول المالک گفته می شود. این زمین ها قطعا مالک دارند ولی این که مالک آنها کیست معلوم نیست .بنا براین حکم اموال ...
-
کسی که در نماز جمعه شرکت نکرده، آیا نمازی را که در منزل میخواند باید پس از تمام شدن نماز جمعه اقامه کند؟
120458 نماز جمعه 1393/12/07نظر مراجع تقلید در اینباره مختلف است؛ عدهای[1] تأخیر انداختن نماز را لازم نمیدانند. برخی[2] آنرا بنابر احتیاط، مستحب شمرده و برخی[3] میگویند، بنابر احتیاط واجب، تا پایان وقت نماز جمعه، نماز ظهر و ...
-
طبق نظر حضرت آیت الله العظمی صافی پوشاندن بدن از زن غیر مسلمان واجب نیست، پس می توان گفت که نزدیکی با زن غیر مسلمان ایرادی ندارد؟
15635 Laws and Jurisprudence 1387/11/07مسئله واجب نبودن پوشاندن بدن از زن غیر مسلمان و مجامعت با او دو موضوع جدا از هم هستند که اثبات یکی موجب نفی دیگری و نفی یکی موجب اثبات دیگری نمی شود. اگر منظور شما از مجامعت با زن غیر مسلمان بدون در نظر گرفتن موازین ...
-
خداوند چه نیازی به گذاشتن خلیفه در زمین دارد؟
10430 انسان و خدا 1394/03/14به نظر میرسد توجه به چند نکته میتواند در پاسخ این سؤال راهگشا باشد: 1. خداوند به هیچ چیز نیازمند نیست؛ بنابراین همانگونه که خداوند در اصل خلقت خلق نیاز به آفرینش ندارد، در خلق خلیفه نیز محتاج آفرینش خلیفه نیست. 2. معنای لزوم و ضرورت خلقت یا ...
-
بر اساس روایتی؛ قلب، فرمانده بدن شمرده شده است، آیا چنین چیزی درست است؟
12326 درایه الحدیث 1394/01/30بدن انسان، دارای اجزای مختلفی است که هر یک وظیفه خاص خود را دارد. اما بنابر نظم طبیعی، نیاز به عضوی دارد که به صورت اتاق فرمان بدن کار کرده و قدرت در بدن را در اختیار خود داشته باشد. این وظیفه بر عهده عقل است که هماهنگی ...
-
بر اساس آنچه در خطبه 92 نهج البلاغه آمده؛ چرا حضرت علی(ع) تلاش در نپذیرفتن حکومت داشت و وزیر بودن خود را سزاوارتر از خلافتش میداند؟
9455 امام علی ع و خلفا 1396/06/01این گزارش که علاوه بر نهج البلاغه در منابع دیگری از شیعه و اهلسنت نقل شده است، محتوایش بر خلاف اصول اعتقادى تشیّع و دیدگاههای حضرت علی(ع) نیست؛ زیرا امام(ع) در این سخنان خود به مردم هشدار مىدهد و اتمام حجّت مىکند که اگر من زمام امور را ...
-
آیا توصیه شده که قبل از آغاز وضو، ذکر «لا اله الا الله» بگوییم؟
13643 ثواب و عقاب 1398/04/25بر اساس گزارشی، پیامبر اسلام(ص) در مورد فضیلت گفتن ذکر «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ»[1] قبل از وضو، فرمود: «مَنْ قَالَ سَبْعَ مَرَّاتٍ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ قَبْلَ أَنْ یَتَوَضَّأَ یُعْطَى فِی الْجَنَّةِ مِقْدَارَ الدُّنْیَا کُلِّهَا عَشْرَ مَرَّات»؛[2] هر کس قبل ...
-
آیا سهامی که پدر به فرزند نابالغش میبخشد خمس دارد؟
3472 آنچه خمس بدان تعلق می گیرد 1399/06/12مراجع تقلید در مورد خمس هدیه اختلاف نظر دارند؛ لذا برخی[1] اصل سهام مذکور را دارای خمس و برخی[2] خمس آنرا واجب نمیدانند، اما در مورد سود سهام، پرداخت خمس آن در سر سال خمسی، واجب است.البته برخی از مراجع،[3] ...
-
صحاح سته اهل سنت کداماند و تا چه میزان معتبرند؟
33663 درایه الحدیث 1392/09/20«صحاح سته» از کتابهای حدیثی مورد اعتماد اهل سنت میباشند که احادیث نبوی در آنها جمع آوری شده و عبارتاند از: 1. صحیح بخاری، 2. صحیح مسلم، 3. سنن ابى داود، 4. صحیح ترمذى، 5. سنن ابن ماجه، 6. صحیح نسائى. این صحاح ششگانه نزد اهل سنت معتبر ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
888828 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
772736 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
746853 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
667707 Practical 1390/07/12نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
652999 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
645196 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
591299 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
578631 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
562319 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
-
اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
562272 Laws and Jurisprudence 1387/09/23دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
- استصحاب