جستجوی پیشرفته

اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:اصطلاحات فلسفی)

  • اسباب و مسببات
    4712 اصطلاحات فلسفی

    «اسباب و مسبّبات» اصطلاحی فلسفی و اصولی است؛ بدین معنا که در نظام هستی، هر سببی از مسبّب خود پیروی می‌کند؛ مانند قانون ریاضی که مثلاً نتیجه دو ضرب در دو، به طور اتوماتیک و خودکار می‌شود چهار، و این

  • اصل تیغ اوکام
    1853 اصطلاحات فلسفی

    اصل «تیغ اوکام»، اصلی منسوب به «ویلیام اوکام»، منطق‌دان و فیلسوف انگلیسی است. اوکام در قرن ۱۴ میلادی، اصلی را مطرح کرد که به نام «تیغ اوکام»، «اُستُرهٔ اوکام»، «اصل امساک»، یا «اصل اختصار تبیین» شن

  • برهان اسد و اخصر
    1623 اصطلاحات فلسفی

    يكى از براهين ابطال تسلسل در وجود، و از براهین اثبات واجب الوجود، برهان اسد و اخصر است. «اَسدّ» به معنای «محکم‌ترین» و «اخصر» به معنای «کو

  • برهان إنی
    1655 اصطلاحات فلسفی

    «برهان إنّي»  آن است كه در آن از وجود معلول به وجود علّت استدلال شود؛ يعنى حدّ اوسط آن موجب نسبت اكبر به اصغر در ذهن شود. مانند اين‌كه از علايم بيمارى به نوع بيمارى پى ببرند، يا از بالا رفتن ستون ج

  • برهان تضایف عشق
    1438 اصطلاحات فلسفی

    این برهان از راه وجود عشق در انسان وارد می‌شود که خلاصه‌اش این است:

    هر چند حکیمان و عارفان، عشق را حقیقتی جاری در کلیه‌ی موجودات د

  • برهان شرّ
    1647 اصطلاحات فلسفی

    یکی از مسائلی که مادی‌گرایان و منکران خدا برای انکار وجود خالق هستی به آن استدلال می‌کنند وجود «شر» است. مهم‌ترین نقدی که بر این استدلال وارد می‌شود آن است که معتقدان به چنین برهانی، شر را به صورت

  • برهان صدیقین
    1959 اصطلاحات فلسفی

    براهین اثبات وجود خدا را می‌توان از جهتی به دو دسته تقسیم نمود، یک دسته از براهین، مخلوقات را واسطۀ استدلال قرار می‌دهند و با کمک مخلوقات به خداوند می‌رسند، ولی در دسته دیگر از براهین، مخلوقات واسط

  • برهان لمّی
    1687 اصطلاحات فلسفی

    «برهان لمّی» استدلال از وجود علت برای اثبات وجود معلول است که نتیجه‌ای یقینی در پی دارد. برهان لمّ‏ هم علّت وجود مطلوب را در عالم خارج بيان می‌‏كند و هم علّت تصديق به آن‌را. بنابراين سير ذهن از علّ

  • برهان وجودی آنسلم
    1567 اصطلاحات فلسفی

    یکی از براهین اثبات وجود خدا، «برهان وجودی آنسلم» است. این برهان در قرن یازدهم میلادی(قرن پنجم قمری)، از سوی «قدیس سنت آنسلم» مطرح شد، و به نام ارائه کننده‌ی آن شهرت یافت.

    تقریر این برهان چ

  • برهان‌های خداناباوران
    741 اصطلاحات فلسفی

    وجود خداوند و آفریننده‌ای برای جهان هستی، مطلبی واضح و روشن بوده و با برهان‌های گوناگونی به اثبات آن پرداخته شده است.

    با این وجود، برخی منکران خداوند تلاش نم

  • تناسخ
    2196 اصطلاحات فلسفی

    از قرن‌ها پيش در هندوستان نظريه‌ای به نام "تناسخ" مطرح شد كه از برگشت چندباره ارواح و بازگشت مكررشان به دنیا سخن می‌گفت. اين نظريه با

  • حادث و قدیم
    4592 اصطلاحات فلسفی

    حادث، از ریشه "ح د ث" و به معنای نوپدید آمده است؛ قدیم نیز از ریشه "ق د م" گرفته شده، و به معنای کهنه و باسابقه است. بنابر این در لغت و کاربرد عرف، هرگاه زمانی که از پیدایش چیزی گذشته است بیشتر از

  • حرکت جوهری
    3020 اصطلاحات فلسفی

    منظور از حرکت، خروج تدریجی شیء از قوه به فعل است. و مراد از جوهر، آن ماهیتی است که برای ایجاد شدن در خارج نیازمند به موضوع نیست، برخلاف عَرَض که برای ایجاد شدن در خارج به موضوع نیاز دارد. رنگ سفید

  • دلایل و برهان‌های اثبات پروردگار
    2183 سرفصل‌های قرآنی

    پیامبران و رسولان الهی و دیگر اندیشمندان خداباور در طول تاریخ در صدد اثبت وجود پروردگار با دلایل مختلف بوده و هستند.

    بخشی از دلایل و برهان‌هایی که توسط آنان ارائه شده است از این قرار است .

  • دور مصرح
    1429 اصطلاحات فلسفی

    «دور مُصَرَّح» همان دور بدون واسطه است. رجوع کنید: مدخل «دَوْر».

  • دور مضمر
    1575 اصطلاحات فلسفی

     به دور با واسطه «دَوْر مُضمَر» می‌گویند. مثلاً هر گاه "الف" متوقف بر "ب" باشد و "ب" متوقف بر "ج" و "ج" متوقف بر "دال" و "دال" متوقف بر "الف" باشد. رجوع کنید: مدخل  عالم مجردات ، تجرید نفس

    2492 اصطلاحات فلسفی

    مجرد یعنی چیزی که هیچ‌یک از این ویژگی‌های مادی؛ مانند: داشتن مکان خاص و اشغال فضا، اشغال زمان و زمان داشتن، قابل اشاره حسی بودن، قابلیت انقسام و بخش‌پذیری، و ... را نداشته باشد. البته لازم نیست یک

  • علت و معلول، برهان علیت
    8094 اصطلاحات فلسفی

    كهن‌ترین مسئله‌ی فلسفه، مسئله‌ی «علّت و معلول» است. دو مفهوم علت و معلول از معقولات ثانی فلسفی است که بیانگر نحوه‌ی وجود است. «علّیت»

  • علم حصولی
    2033 اصطلاحات عرفانی

    علم حصولی دانشی است که با استفاده از واسطه‌هایی چون منطق و استدلال به دست می‌آید بر خلاف «علم حضوری» که برای به دست آوردن آن نیاز به هیچ و

  • فلسفه
    6800 اصطلاحات فلسفی

    تعریف‌های مختلفی از فلسفه وجود دارد كه از جامع‌ترین آن تعاریف، می‌توان به این تعاریف اشاره كرد:

    «علمی است كه از احوال موجود مطلق بحث می‌كند».

    یا «علمی است كه از احوال كلی وجود بحث م

  • وجود ربطی
    1795 اصطلاحات فلسفی

    «وجود ربطی» در حکمت اسلامی به این معنا است که معلول‌ها و ممکن‌ها، هیچ وجود مستقلی از خود نداشته و نسبت به خداوند متعال تنها عین ربط و اضافه اشراقی هستند؛ و کاملاً وابسته به مبدأ فيض بوده، و با كسب

  • وجود منبسط ، بسیط الحقیقة کل الحقیقة ، واجب الوجود کل الأشیاء
    3435 اصطلاحات فلسفی

    «وجود منبسط»، اصطلاحی عرفانی- فلسفی، به معنای وجود عامّ گسترده است. از نگاه فلسفی، «وجود» در یک مرتبه از تحقق عینی(نه ذهنیِ) خود، دارای عموم سِعی است؛ بدین معنا که در عین تحصّل و تشخّص و وحدت و...،

  • وجود و ماهیت
    8031 اصطلاحات فلسفی

    «هستی» که معادل فارسی «وجود» است، از نظر فلاسفه امری روشن و بدیهی است، به گونه‌ای که نمی‌توان تعریفی حقیقی از آن ارائه کرد؛ و همهٔ تعاریف، شرح اسم و تبدیل واژه‌‌ای به واژه‌‌ای مترادف است. به عبارت

  • وحدت وجود
    3001 اصطلاحات عرفانی

    مقصود از وحدت وجود این نیست که مجموعۀ جهان هستی خدا است؛ زیرا مجموع، وجود و وحدت حقیقی ندارد، هم‌چنین مقصود اتحاد خداوند با موجودات نیست؛ چون اتحاد (به این معنا که دو چیز بدون از دست دادن شیئیت و د

  • هیولا ، هیولی
    2300 اصطلاحات فلسفی

    اصطلاح «هیولا» در فلسفه به معنای «قوه» است. و گاهی به معنای «ماده» نیز به کار می‌رود.

    در فلسفه «ماده» گاهی به معنای «هیولا» به کار

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها